U zbiegu al. Wilanowskiej z ul. Dominikańską, na skarpie mokotowskiej, wznosi się budynek, stylem przypominający włoskie neorenesansowe wille podmiejskie. Powstał w połowie XIX stulecia według projektu znanego architekta włoskiego Franciszka Marii Lanciego. Rezydenci wilanowscy przeznaczyli ją na oberżę służącą podróżnym.

Po wyzwoleniu przez długi czas budynek nie miał szczęścia do odpowiedniego opiekuna. Niezabezpieczony i opuszczony, narażony na zgubne działanie czasu, ulegał dewastacji. Dopiero w I poł. lat 80. XX w. staraniem Ministerstwa Kultury i Sztuki przeprowadzono kapitalny remont, przeznaczając go na siedzibę Muzeum Historii Polskiego Ruchu Ludowego.

Kilka dziesięcioleci działacze ludowi czekali na powstanie placówki muzealnej, która zajęłaby się dokumentowaniem i szerzeniem wiedzy o ruchu ludowym. Placówki, w której prowadzono by i otaczano opieką pamiątki świadczące o bogatym dorobku polskiego ruchu ludowego. Na mocy decyzji Ministra Kultury i Sztuki z dnia 8 marca 1984 r. Muzeum zostało powołane do życia.

Muzeum Historii Polskiego Ruchu Ludowego to placówka naukowo -badawcza, której przedmiotem działania jest gromadzenie, zabezpieczanie i udostępnianie materiałów oraz dokumentów obrazujących rozwój i dokonania szeroko pojmowanego ruchu ludowego. Muzeum interesuje się działalnością partii i stronnictw politycznych, wszelkich organizacji społeczno-zawodowych, młodzieżowych, spółdzielczych i innych tworzonych w środowisku wiejskim, rozwijających różnorodne formy pracy społeczno -wychowawczej, kulturalno -oświatowej i gospodarczej.

Od 30 lat Muzeum zajmuje się kolekcjonowaniem eksponatów i ich dokumentacją, prowadzi działalność popularyzatorsko -oświatową, organizuje wystawy, spotkania z historykami i działaczami ruchu ludowego, upowszechnia wiedzę o ruchu ludowym w środkach masowego przekazu i poprzez własne wydawnictwa.

Muzeum zgromadziło ponad 46 tys. eksponatów, które znajdują się również w oddziałach w Sandomierzu i w Piasecznie k. Gniewa.

Do najciekawszych i najliczniejszych zbiorów należą:

• eksponaty związane z walką o wolność Polski w XVIII i XIX w. (powstania 1794 i 1863) oraz w XX w. (1914-1921 i 1939-1945);
• pamiątki i przedmioty osobiste działaczy ruchu ludowego, m.in. zbiór Izydora Mermona, Wincentego Witosa, Stefana Pawłowskiego, Stanisława Osieckiego, Tadeusza Chciuka-Celta, Stanisława Mikołajczyka;
• zbiór ponad 250 sztandarów stronnictw i organizacji ludowych działających w Polsce i na emigracji; dokumenty związane z działalnością PSL na emigracji; malarstwo i rzeźba profesjonalna oraz nieprofesjonalna, prezentująca życie wsi, zajęcia ludności w twórczości m.in. Włodzimierza Tetmajera, Antoniego Piotrowskiego, Karola Popiela;
• malarstwo i rzeźba portretowa Stanisława Baja, Macieja Milewskiego Jana Ślusarczyka, Józefa Opali;
• malarstwo pejzażowe, historyczne – prace: Wincentego Wodzinowskiego, Henryka Szczyglińskiego, Iwana Trusza, Józefa Rapackiego, Stanisława Czajkowskiego, Teodora Axentowicza, Stanisława Praussa;
• zbiór listów Wincentego Witosa z lat 1923-24;
• kolekcja gobelinów i tkanin artystycznych o tematyce narodowo-wyzwoleńczej;
• dokumenty działalności stronnictw chłopskich, wiejskich organizacji młodzieżowych i społeczno-gospodarczych;
• zdjęcia dokumentujące najważniejsze wydarzenia z historii ruchu ludowego;
• kolekcja plakatów, prasy i druków ulotnych;
• afisze i obwieszczenia wydane przez okupacyjne władze administracyjne w celach propagandowych z okresu I i II wojny światowej;
• zbiór ulotek wyborczych organizacji i stronnictw chłopskich do sejmu i senatu z lat 1919, 1922, 1928, 1930;
• zbiór pieczęci i tłoków pieczętnych urzędów gminnych i starostw zaboru rosyjskiego, austriackiego i pruskiego, zarządów gminnych II RP i Generalnego Gubernatorstwa, kółek rolniczych, stronnictw i organizacji chłopskich.

www.mhprl.pl