Zbiory muzealne gromadzone są w trzech działach: Historii i Sztuki, Etnografii i Przyrody oraz Archeologii.

Dział Historii i Sztuki

Wśród zabytków historycznych do najcenniejszych zaliczają się dokumenty rękopiśmienne dziejów miasta i całej Żywiecczyzny – Chronografia albo Dziejopis Żywiecki autorstwa Andrzeja Komonieckiego – wójta, burmistrza oraz kronikarza miejskiego, żyjącego na przełomie XVII i XVIII wieku. Są również przywileje dla miasta i cechów rzemieślniczych żywieckich nadawane przez kolejnych dziedziców Państwa Żywieckiego oraz królów polskich od XVI do XVIII w. W dziale znajduje się także bogata kolekcja pamiątek cechowych ( pieczęcie, obesłania, lady oraz księgi cechowe) oraz malarstwa cechowego żywieckiego z XIX i XX wieku. W zbiorach znajdują się także bardzo cenne przykłady sztuki gotyckiej: drewniana, polichromowana rzeźba Św. Anny Samotrzeciej z ok. 1380 roku oraz obraz temperowy na desce Opłakiwanie z poł. XV wieku. Dział ponadto posiada kolekcje tradycyjnych, mieszczańskich strojów żywieckich oraz zabytkowe meble.

Dział Etnografii i Przyrody

Zbiory etnograficzne prezentują wybrane dziedziny tradycyjnej kultury materialnej Górali Żywieckich oraz tradycyjną i współczesną sztukę ludową. Zbierane do dnia dzisiejszego eksponaty ilustrują XIX i XX wieczną kulturę regionu, która kształtowała się na bazie osadnictwa rolnego oraz pasterskiego (wołoskiego). W zbiorach znajduje się odświętny strój pary małżeńskiej Górali Żywieckich oraz obrzędowe rekwizyty i stroje kolędników. Ponadto w dziale są instrumenty ludowe, meble, sprzęty gospodarskie, narzędzia rolnicze, pasterskie oraz sztuka ludowa (rzeźba, malarstwo, zabawki, plastyka obrzędowa).

Zbiory przyrodnicze prezentują kilkaset okazów fauny i flory beskidzkiej (m. in. niedźwiedź brunatny, żubr, żbik, ryś, sowy uszatki). Niewielki, lecz bardzo cenny jest zbiór paleontologiczny zawierający szczątki zwierząt kopalnych.

Dział Archeologii

Zbiory prezentują materiał archeologiczny z wykopalisk prowadzonych na Żywiecczyźnie w okresie międzywojennym oraz z wykopalisk własnych prowadzonych w latach 1983-87 na górze Grójec koło Żywca. Ponadto w zbiorach znajduje się materiał z wykopalisk w Starym Zamku w Żywcu (fragmenty ceramiki, kafli, przedmiotów żelaznych oraz kamieniarki).

muzeum-zywiec.pl