Oddział Przyrodniczy prezentuje swoje wystawy w niezwykle ciekawym obiekcie, jakim jest spichlerz zbożowy. Ten imponujący budynek został wzniesiony pod koniec XVI w. Przez ponad 400 lat swego istnienia obiekt przechodził różne koleje losu, pełniąc między innymi funkcję garbarni i składu nawozów sztucznych. Zmieniał też właścicieli. Pierwotnie należał do jednego z tutejszych kupców – Mikołaja Przybyły, którego kamienicę możemy podziwiać w kazimierskim rynku. Od nazwiska innych właścicieli nazywany jest powszechnie Spichlerzem Ulanowskich. W ciągu XVII w. podobnych tej budowli powstało na kazimierskim brzegu Wisły kilkadziesiąt. Do dziś przetrwało tylko kilka, z których jedynie ta zachowała swój prawie pierwotny wygląd.

Spichlerz, założony na planie prostokąta o bokach 14 x 16 m, ma on trzy kondygnacje, z których każda podzielona jest na dwie komory. Do jego budowy użyto miejscowego surowca – skały wapiennej zwanej opoką. Grubość murów w przyziemiu sięga 1 metra. Potężny, dwuspadowy dach dźwiga imponująca drewniana konstrukcja – więźba dachowa, zachowana w niemal nie zmienionym stanie i stanowiąca dodatkową atrakcję dla zwiedzających.

Z uwagi na swą smukłą sylwetkę, spichlerz ten bywa również nazywany wysokim. Jego fasadę wieńczy trójkątny szczyt podzielony gzymsami na trzy poziomy, ujęte wolutowymi spływami i sterczynami. Na osi szczytu umieszczono przybudówkę, wspartą (prawdopodobnie w późniejszym czasie) dwoma skarpami, z arkadami na parterze oraz lodżiami na pierwszym i drugim piętrze. Dekoracji fasady dopełniają pseudosgraffitowe zdobienia na szczycie, narożach oraz obramowaniach lodżii i okien.

W pobliżu Spichlerza ulokowany jest drewniany budynek, w którym znajdują się: sala dydaktyczna, magazyny zbiorów oraz biura i pracownie Oddziału Przyrodniczego. Ten przeniesiony do Kazimierza Dolnego z Modliborzyc obiekt to Dom wójtowski z drugiej połowy XIX w.

Pomiędzy opisanymi obiektami urządzono niewielki ogródek botaniczny, który wykorzystywany jest do działań edukacyjnych. Dla naszych gości jest on również miejscem dającym wytchnienie i odpoczynek w czasie zwiedzania miasteczka.

Zbiory

Oddział Przyrodniczy gromadzi, opracowuje i prezentuje zbiory dotyczące bogactwa przyrodniczego Małopolskiego Przełomu Wisły, Płaskowyżu Nałęczowskiego oraz Kotliny Chodelskiej i Równiny Bełżyckiej. Wystawy stałe prezentowane w naszym Muzeum ukazują bogactwo przyrody okolic Kazimierza Dolnego, choć problemy na nich poruszane mają znacznie szerszy zasięg. Wystawy mają charakter edukacyjno-naukowy i większość prezentowanych na nich eksponatów, chociaż pochodzi z terenu Kazimierskiego Parku Krajobrazowego, stanowią rośliny i zwierzęta spotykane na terytorium całej Polski. Ekspozycje stałe, które możemy zobaczyć w Spichlerzu Ulanowskich, dotyczą Kazimierskiego Parku Krajobrazowego, Małopolskiego Przełomu Wisły, wąwozów lessowych oraz skał wapiennych znajdujących się na tym terenie. Dodatkowo Oddział przygotowuje wystawy czasowe poświęcone zagadnieniom przyrodniczym. W ostatnich latach mogliśmy tu obejrzeć m.in. wystawy: „Tak daleko, jak skrzydła poniosą – cud ptasiej wędrówki”, „Owad – przyjaciel czy wróg?”, „Bursztyn w świetle dwóch księżyców” oraz szereg wystaw będących zwieńczeniem konkursów organizowanych przez placówkę.

Wśród zbiorów muzealnych, które obecnie liczą ponad 1200 pozycji, bardzo liczne i cenne pod względem naukowym są eksponaty paleontologiczne. Wielokrotnie stawały się one przedmiotami badań i były wypożyczane do różnych instytucji naukowych. Inną grupą zbiorów, cenną pod względem badawczym, jest corocznie poszerzana kolekcja entomologiczna. Ponadto w muzealiach odnajdziemy eksponaty botaniczne i zoologiczne z terenu Kazimierskiego Parku Krajobrazowego. Wśród najmłodszych gości największe zainteresowanie budzą żywe eksponaty – szklany ul z pszczelą rodziną, mrowisko i akwarium z wiślanymi rybami.

Działalność

Poza działalnością ściśle muzealną, jaką jest gromadzenie i opracowywanie zbiorów, placówka organizuje wiele imprez kulturalnych i edukacyjnych. W kalendarz od wielu lat wpisały się Dni Wisły, Święto Jesieni, Dzień Ziemi, Ferie i Lato w Muzeum. Oddział Przyrodniczy organizuje okolicznościowe konkursy przyrodnicze, spotkania, pikniki tematyczne, imprezy plenerowe, rajdy przyrodnicze itp.

Zdając sobie sprawę z dziedzictwa przyrodniczego regionu, pracownicy wiele uwagi i czasu poświęcają edukowaniu młodego pokolenia. Gama tematów zajęć, wśród których można wybierać, jest bardzo szeroka. Warsztaty, lekcje muzealne i wycieczki są dostosowane tematem i rodzajem aktywności do wieku uczestników. Część z opracowanych przez nas materiałów edukacyjnych dostępna jest na kanale YouTube.

Jednym z ostatnio podjętych przez nas zadań jest stworzenie bazy danych dotyczących rzadkich i zagrożonych roślin Lubelszczyzny. Projekt realizowany jest wspólnie z Ogrodem Botanicznym UMCS w Lublinie.