Uroczyste otwarcie Muzeum Osadnictwa Wojskowego w Lubaniu nastąpiło 12 października 1975 r. 1 marca 1994 roku zmieniono nazwę na Muzeum Regionalne w Lubaniu.

W pierwszych latach swego istnienia muzeum skupiło się głównie na gromadzeniu materiałów związanych z procesem zasiedlania Ziem Zachodnich i Północnych przez osadników wojskowych w latach 1945-1948, w tym szczególnie z terenów Dolnego Śląska. Od 1982 r. muzeum poszerzyło zakres gromadzonego zbioru o przedmioty związane z dziejami Lubania i okolicy. W 1982 r. muzeum rozpoczęło również szeroką działalność wystawienniczą. W jej wyniku do dnia 31 grudnia 2011 r. zaprezentowano 271 ekspozycji czasowych. Wystawom tym często towarzyszyły lekcje muzealne, projekcje filmów, montaże słowno–muzyczne, odczyty, konkursy, spotkania kombatanckie i wernisaże plastyczne. Organizowano także sesje popularnonaukowe oraz koncerty muzyki poważnej, ludowej i balladowej. Ponadto od lat dziewięćdziesiątych przygotowano liczne programy historyczno-oświatowe dla telewizji lokalnej i podjęto współpracę z muzeami zagranicznymi.

W latach 1981-1990 przy muzeum działał Klub Plastyka Amatora, który trzykrotnie zdobył pierwsze miejsce w Wojewódzkich Przeglądach Sztuki Nieprofesjonalnej w Jeleniej Górze, a 3. maja 1987 r. uhonorowany został dyplomem Ministra Kultury i Sztuki; w latach 1985-1999 w muzeum odbywały się coroczne prezentacje twórczości nauczycieli województwa jeleniogórskiego.

W 2013 r. Muzeum rozpoczęło prace nad modernizacją stałej ekspozycji w lubańskim ratuszu. W ciągu kilku lat powstały dwie wystawy stałe: "Historia Lubania" oraz "Sztuka i rzemiosło". Było to możliwe dzięki pozyskaniu nowego pomieszczenia przeznaczonego na wystawy czasowe na I piętrze ratusza. W 2015 r. z powodów technicznych zorganizowano nowe wejście do muzeum od strony placu z fontanną. Również w 2015 r. Muzeum zaczęło tworzyć nową wystawę stałą o tematyce mineralogicznej w budynku przylegającym do Wieży Brackiej oraz udostępniąć ten obiekt zwiedzającym. W kwietniu 2017 r. nastąpiło oficjalne otwarcie wystawy stałej "Minerały Zachodnich Sudetów".

Od 2018 r. lubańskie Muzeum jest głównym organizatorem Sudeckiego Festiwali Minerałów. Nowa impreza połączona z Dniami Lubania (festiwal "Lawa") wraz z ogólnopolską akcją odbywającą się w maju znaną jako Noc Muzeów, w której Muzeum coraz aktywniej uczestniczy od 2013 r., organizując m.in. inscenizacje i konkursy, corocznie przyciąga tysiące zwiedzających.

Muzeum prowadzi aktywne badania archeologiczne Lubania i okolic skutkujące napływem cennych zabytków. Od 2020 r. Muzeum uczestniczy w projekcie mającym na celu zbadanie zamku Gryf w Proszówce celem zwiększenia potencjału tyrystycznego regionu. W 2020 r. z okazji jubileuszu miasta powstała również nowa wystawa stała "800 lat Lubania".

W latach 2020-2021 Muzeum w związku z pandemią było kilkukrotnie przymusowo zamykane a zatem skupiło się na pracach archeologicznych w Lubaniu, podczas których odnaleziono mi.in. ruiny Bramy Mikołajskiej, plac ćwiczebny/koszary na terenie Straży Granicznej, renesansowe kafle piecowe ze scenami religijnymi. Po pozyskaniu przez właściciela zamku Gryf funduszy na jego częściową odbudowę Muzeum rozpoczęło zakrojone na ogromną skalę badania archeologiczne obiektu dotąd nieprzebadanego.

Od 20 kwietnia 2013 roku dyrektorem jednostki jest dr Łukasz Tekiela.

---

Oferta komercyjna

- sklep z pamiątkami
- ceremonia ślubna
- usługi archeologiczne

---