Muzeum Zamojskie w Zamościu, istnieje od 1926r. Mieści się w zespole kamienic mieszczańskich wzniesionych w XVII wieku w północnej pierzei Rynku Wielkiego. Ich właścicielami byli Ormianie, którzy osiedlali się w Zamościu od 1585 roku, na mocy przywileju wydanego przez Jana Zamoyskiego.

Muzeum Zamojskie mieści się w zespole kamienic mieszczańskich wzniesionych w 1 połowie XVII wieku w północnej pierzei Rynku Wielkiego, z zachowanymi oryginalnymi detalami wystroju wnętrz i elewacji. Ich właścicielami byli Ormianie, którzy osiedlali się w Zamościu od 1585 roku, na mocy przywileju wydanego przez Jana Zamoyskiego.

Muzeum Zamojskie jest obecnie nowoczesną instytucją muzealną, znaną i cenioną w kraju i poza granicami. Oprócz gromadzenia i opracowywania zbiorów, organizowania wystaw i działalności edukacyjnej, prowadzi prace badawcze i dokumentacyjne, organizuje konferencje, także o charakterze międzynarodowym, publikuje katalogi wystaw i opracowania naukowe. Ważnym aspektem w działalności muzeum jest stała współpraca z muzeami na Ukrainie, zwłaszcza z Wołyńskim Muzeum Krajoznawczym w Łucku i muzeami Lwowa, której efektem są wspólne seminaria oraz projekty badawcze, wystawiennicze i edytorskie.

Idea utworzenia w Zamościu muzeum zrodziła się w gronie regionalnych intelektualistów na początku lat dwudziestych XX w. Pomysłodawcą przedsięwzięcia był lekarz ze Szczebrzeszyna i aktywny działacz społeczno-kulturalny, Zygmunt Klukowski. W dniu 17 września 1926 r. zamojski Sejmik Powiatowy powołał do życia Muzeum Ziemi Zamojskiej przeznaczając na jego siedzibę salę w zaadaptowanym na cele publiczne gmachu byłego kościoła franciszkanów. Wśród zabytków, które tam zgromadzono, znalazły się przedmioty z dziedziny sztuki ludowej, rzemiosła, numizmatyki, geologii i archeologii, a także stare druki i pamiątki historyczne. W 1933 r., w wyniku decyzji administracyjnej ówczesnych władz, muzeum zostało zlikwidowane. Po trzech latach utworzono nowe muzeum. Jego organizacją zajął się Zarząd Polskiego Towarzystwa Krajoznawczego w Zamościu, który przejął pod swoją opiekę rozproszone zbiory. Placówka otrzymała wówczas nazwę “Muzeum Krajoznawcze”. Zakrojona na szeroką skalę akcja przejmowania rozproszonych zbiorów i gromadzenia nowych eksponatów podniosła jej rangę jako liczącej się atrakcji turystycznej Regionu Zamojskiego. W roku 1938 Muzeum otrzymało od Zarządu Miasta trzy pomieszczenia w Ratuszu. Wtedy też została przeprowadzona pierwsza naukowa inwentaryzacja zbiorów. Ambitne plany rozwoju przerwała jednak klęska wrześniowa i okupacja hitlerowska. Muzeum zaprzestało działalności, ale jego zbiory pozostały nienaruszone. Opiekował się nimi pracownik magistratu Władysław Kabat, dzięki któremu przetrwały wojnę. W 1941 r. okupacyjne władze niemieckie uwzględniły przekonujące zabiegi polskich pracowników Zarządu Miasta i przydzieliły na siedzibę Muzeum zabytkową kamienicę w Rynku Wielkim, ze względu na wystrój elewacji zwaną “Pod Aniołem”.

Tuż po wojnie grono pasjonatów na czele z Władysławem Kabatem doprowadziło do utworzenia Miejskiego Muzeum Ziemi Zamojskiej, którego bazą stały się uratowane zbiory. 1 stycznia 1950 r. wraz z całą siecią muzeów regionalnych muzeum zamojskie zostało objęte opieką państwa. Określona wtedy jego struktura administracyjna przetrwała długie lata. Do 1975 r. jako prowincjonalne muzeum regionalne rozwijało działalność statutową pozostając w strukturach Muzeum Lubelskiego jako jednostki nadrzędnej. Reorganizacyjne zabiegi na szerszą skalę miały miejsce w roku 1967. W ich wyniku odrestaurowano zabytkowe wnętrza, w których przygotowano nowoczesną ekspozycję poświęconą historii miasta i regionu. Uroczyste otwarcie Muzeum miało miejsce w dniu 14 października.
Wraz z utworzeniem województwa zamojskiego Muzeum Ziemi Zamojskiej otrzymało status muzeum okręgowego, któremu podporządkowano placówki w Hrubieszowie, Tomaszowie Lubelskim i Biłgoraju.

www.muzeum-zamojskie.pl