Zabytkowy spichlerz, w którym placówka prężnie funkcjonuje, jest jedną z wizytówek miasta. Muzeum gromadzi trzy kluczowe kolekcje: pocztówek i fotografii, szkła i ceramiki oraz zabawek.

Kolekcja pocztówek i fotografii powstaje od początków istnienia muzeum. Obecnie obejmuje około 2 tysięcy eksponatów. Największą część kolekcji stanowią zdjęcia i widokówki przedstawiające Nakło oraz jego mieszkańców.

Poszczególne fotografie doskonale ukazują przemiany w wyglądzie naszego miasta oraz przemiany w życiu codziennym jego mieszkańców. Wiele budynków zostało przebudowanych albo bezpowrotnie zniszczono. Zniknęły synagoga na placu zamkowym, wiele spichlerzy i magazynów z muru pruskiego, cmentarz żydowski przy ul. Młyńskiej, Stare Łazienki na Zanoteciu oraz wiele innych. Z biegiem czasu stopniowo zaciera się pamięć o tych miejscach. Zanikają również stare nazwy ulic i części miasta jak np. Niskie i Język (stary port rzeczny), Judenhof (obszar cmentarza żydowskiego, ul. Młyńska), Rudki, Zanotecie, Plac Zamkowy, Fyszra i wiele innych.

Dzięki tym eksponatom możemy w pewnym sensie cofnąć się w czasie i zobaczyć jak żyli nasi przodkowie oraz jak Nakło wyglądało w minionych wiekach. Wiele pocztówek posiada również oryginalne podpisy z nazwami przez co nieraz wzbogacają naszą wiedzę o tych już zapomnianych miejscach.

Dziś w dobie Internetu zwyczaj wysyłania pocztówek i kart z życzeniami stopniowo zanika. Jeszcze w ubiegłym stuleciu było to bardzo modne i popularne. Na pocztówkach mogły pojawiać się odbitki zdjęć konkretnych miejsc, kopii obrazów, a także modeli pozujących w różnych pozach, natomiast na kartkach z życzeniami pojawiały się ilustracje pełne symboliki gdzie każdy przedmiot miał jakieś znaczenie. Dla przykładu bardzo popularny był język kwiatów, w którym za pomocą konkretnych roślin można było wyrazić uczucia i emocje.

Pomysł na stworzenie kolekcji szkła i ceramiki nie pojawił się od razu. Wszystko zaczęło się od przynoszonych przez mieszkańców gminy Nakło przedmiotów. Początkowo trafiały do nas pozostałości po wytłuczonych zastawach stołowych np. pojedyncze: talerze, filiżanki, cukiernice itp. Przez kilkanaście lat ilość naczyń stopniowo rosła. W pewnym momencie było ich na tyle dużo, że pojawił się pomysł stworzenia kolekcji szkła i ceramiki. Od tego momentu zaczęliśmy szukać konkretnych wyrobów. Nagłośniliśmy również fakt poszukiwania przez nas zarówno starych naczyń jak i innych przedmiotów. Tak powstała akcja „Nie wyrzucaj! Przekaż do muzeum”. W przeciągu tylko czterech lat dzięki zakupom i darowiznom kolekcja szkła i ceramiki wzbogaciła się o wiele kultowych serwisów, wazonów i innych naczyń. Obecnie liczy przeszło półtora tysiąca eksponatów.

Ceramika z naszych zbiorów pochodzi z zakładów: Włocławek, Lubiana, Ćmielów, As Ćmielów i Ćmielów Świt, Chodzież (dawniej Kolmar), Chodzież Stanisław Mańczak, Mirostowice, Pruszków, Tułowice (Tillowitz), Karolina  w Jaworzynie Śląskiej (dawniej Koenigszelt), Wawel w Wałbrzychu (dawniej Waldenburg – K.Krister), Wałbrzych (dawniej Waldenburg – Carl Tielsch-Altwasser), Bochnia, Steatyt Katowice, Bogucice (Giesche) oraz z Łysej Góry.  Szkła z kolekcji powstawały w hutach szkła w: Ząbkowicach, Julia, Hortensja, Niemen oraz innych. Wiele z tych wytwórni zostało założonych przez Niemców, zwłaszcza te znajdujące się na Dolnym Śląsku, a po wojnie zostały upaństwowione.

W czasach PRL-u rodzime naczynia ceramiczne i szklane były obiektami marzeń nie jednej gospodyni domowej jednak nie było łatwo je zdobyć. Nawet jeśli miało się odpowiednie fundusze, wpierw trzeba było trafić na dostawę, potem wystać swoje w kolejce, a i tak nigdy nie było pewności, że dla wszystkich starczy produktów. Poza tym naczynia najlepszej jakości trafiały na eksport, więc to co trafiało do polskich sklepów nie zawsze zadowalało stanem wykonania. Gdy komuś w końcu udało się zakupić np. serwis porcelanowy, ów przedmiot stawał się cenny niczym skarb.

Niestety, po 1989 roku podejście do wszystkiego co było związane z poprzednim ustrojem zaczęto postrzegać negatywnie. Wychodzono z założenia, że powstałe w tamtych czasach przedmioty źle się kojarzą, są po prosty brzydkie, lub już niemodne. Takie podejście często przesądzało o ich losie, przez co większość trafiała na śmietnik. Na szczęście w ostatnich latach coraz więcej osób zaczyna doceniać twórczość doby PRL-u. Kolekcjonerzy zaczynają poszukiwać przedmioty z tej epoki.

Oryginalne kształty, kolorystyka i dekoracje wzorowane czy to twórczością Pablo Picassa, sztuką ludową, stylem secesyjnym, art. deco, czy też po prostu zwykłym pragmatyzmem sprawiły, że wiele z tych rzeczy do dziś zachowało swój urok. Należy również pamiętać, że są przykładem polskiego dizajnu, myśli artystycznej oraz wzornictwa przemysłowego  ubiegłego stulecia.

10 grudnia 2019 r. Tomasz Pasieka – Dyrektor Muzeum Ziemi Krajeńskiej podpisał umowę darowizny z Fabryką Porcelany AS Ćmielów. Na mocy umowy do zbiorów nakielskiego muzeum trafiło 71 figurek porcelanowych, których autorami są najwybitniejsi polscy artyści. Wartość przekazanych obiektów wynosi 33.683 zł.

Fabryka Porcelany AS Ćmielów jest manufakturą, w sposób ręczny produkuje się w niej luksusową porcelanę. W 1996 r. Adam Spała kupił nieczynną Wytwórnię Świt i wznowił produkcję. Manufaktura w swojej ofercie posiada ponad 400 wzorów porcelanowych figurek, ekskluzywne serwisy, filiżanki, wazony i biżuterię a także unikatowe obrazy ręcznie malowane na porcelanie. Wśród wytwarzanych wyrobów znajdują się projekty, które w połowie lat 60-tych XX w. powstały w Instytucie Wzornictwa Przemysłowego w Warszawie, uzupełniają je prace współczesnych twórców, m.in. Adama Spały - właściciela zakładu. Produkowana jest tam także różowa porcelana wg oryginalnej, przedwojennej, receptury Bronisława Kryńskiego. Wszystkie wyroby wykonywane są ręcznie, każdy z nich otrzymuje indywidualny numer oraz certyfikat autentyczności. Bogactwo oferty manufaktury możecie Państwo poznać na stronie www.as.cmielow.com.pl kliknięcie spowoduje otwarcie linku w nowej karcie

Przekazane figurki znacząco wzbogaciły gromadzoną w Muzeum Ziemi Krajeńskiej kolekcję ceramiki (porcelany, fajansu i szkła), sprawiając, że staje się ona jedną z ciekawszych i bardziej wartościowych na terenie województwa kujawsko-pomorskiego. Serdecznie dziękujemy.

Kolekcja zabawek tak jak pozostałe powstaje głównie na bazie przedmiotów przynoszonych przez mieszkańców Gminy Nakło.

Najcenniejszą częścią kolekcji są prawie 900-letnie zabawki znalezione na Placu Zamkowym w Nakle n. Not. podczas prowadzonych tam badań archeologicznych. W naszych zbiorach znalazły się: fragmenty drewnianych mieczyków, łopatki do piasku, wózek, saneczki i chyba najciekawsza z nich drewniany konik, dziś znany w Nakle jako Konik Nakielski.

Pozostałą część kolekcji stanowią głównie zabawki polskie pochodzące z II połowy XX wieku. Są to między innymi stare misie trocinaki, gry planszowe, maszyny do szycia, rzutniki do puszczania bajek, lalki, a także zabawki drewniane stylizowane na ludowe. 

www.muzeum.naklo.pl