Muzeum Archidiecezjalne Kardynała Karola Wojtyły w Krakowie to kościelna instytucja kultury, która poprzez piękno sztuki sakralnej inspiruje do odkrywania głębszej rzeczywistości człowieka i świata.

Bogactwo ludzkiego ducha i jego artystyczny wyraz pragniemy ukazać na tle materialnego i niematerialnego dziedzictwa Archidiecezji Krakowskiej, eksponując szczególnie osobę Karola Wojtyły – św. Jana Pawła II oraz otwierając przestrzeń dla współczesnej sztuki religijnej.

Muzeum Archidiecezjalne w Krakowie to dom otwarty dla wszystkich, którzy kochają to co piękne
i wartościowe. To początek przygody, która otwiera serce i porusza umysł. To spotkanie i dialog, które sprawiają, że każdy może poczuć się wyjątkowy.

Historia

Początki muzeum mającego sprawować pieczę nad dziełami sztuki sakralnej Krakowa i okolic wiążą się ściśle z dziejami obecnego Muzeum Katedralnego na Wawelu. W 1906 r. kard. Jan Puzyna powołał Muzeum Diecezjalne, jednocześnie wyznaczając na jego siedzibę dwa budynki na wzgórzu wawelskim. Budynki te wymagały remontu, niemniej już wkrótce udało się do nich przenieść zabytki zarówno z katedry wawelskiej, jak i z całej diecezji krakowskiej. Brak wyraźnego podziału między tymi dwoma grupami obiektów utrzymywał się aż do II wojny światowej.

W przededniu wkroczenia hitlerowców do Polski kard. Adam Sapieha zdecydował o przeniesieniu zbiorów do pałacu biskupiego w Krakowie (potem zaś dzieła trafiły do klasztoru dominikańskiego), obiekty katedralne jednak pozostały na wzgórzu. Po wojnie dzieła na powrót znalazły się w budynkach wawelskich (pełniących funkcje magazynowe).

Świadomy złożonej sytuacji zbiorów abp Karol Wojtyła w 1965 r. podniósł konieczność stworzenia stałej ekspozycji muzealnej. Na ten cel przeznaczył pomieszczenia klasztorne zakonu augustianów w Krakowie. Te jednak wymagały podjęcia szeregu prac adaptacyjno-remontowych, na które dopiero rozpoczęto zbiórkę funduszy. Budynki wawelskie w tym czasie służyły przede wszystkim jako lokal biblioteki kapitulnej. W 1972 r. w obliczu wciąż nierozwiązanej kwestii Muzeum kard. K. Wojtyła podjął dalsze kroki w tej sprawie. W świetle prawa bowiem okazało się konieczne powołanie raz jeszcze jednostki, której oficjalna nazwa brzmiała: Muzeum Archidiecezjalne Sztuki Religijnej w Krakowie. Z racji wciąż nieprzystosowanych pomieszczeń klasztoru augustianów, Muzeum miało na razie jedynie przygotowywać się do swej działalności. Niejasna sytuacja związana zarówno z siedzibą Muzeum (Wawel - klasztor augustiański), jak i wciąż powracającą linią podziału zbiorów (katedra - archidiecezja) zaowocowała decyzją o utworzeniu dwóch niezależnych jednostek muzealnych. Ostatecznie kard. Franciszek Macharski na mocy dekretu z 1993 r. powołał do istnienia Muzeum Archidiecezjalne wyznaczając mu na siedzibę kamienice przy ul. Kanoniczej 19-21.

Uroczyste otwarcie Muzeum nastąpiło szczęśliwie 5 maja 1994 r. Warto w tym miejscu zaznaczyć, że tak długi okres pomiędzy powołaniem Muzeum, a jego rzeczywistym otwarciem, poza kwestiami opisanymi powyżej, wynikał także z sytuacji politycznej – władze komunistyczne przeciwne były jakimkolwiek działaniom podejmowanym przez Kościół.

Muzeum Archidiecezjalne od 2005 r. - za sprawą dekretu abp Stanisława Dziwisza - nosi imię kard. Karola Wojtyły. W wyniku niezwykłego splotu okoliczności przyszły papież długie lata mieszkał właśnie na ul. Kanoniczej 19, a następnie 21. Najpierw jako ksiądz (od 1951), potem jako kardynał (1958-1967). Stąd też spora część ekspozycji muzealnej (a także zbiorów) poświęcona jest tej wyjątkowej postaci.

Budynki

Ulica Kanonicza jest jednym z najstarszych zespołów zabytkowych na terenie Krakowa. Zespół kamienic składa się głównie z pałaców – rezydencji kanoników Wawelskiej Kapituły Katedralnej. Pierwszą wzmiankę o kamienicy, dziś oznaczoną numerem 19, na ulicy Kanoniczej przekazał Jan Długosz. Pisze on, że dom czwarty od rogu po stronie lewej, idąc od zamku został wymurowany przez Mikołaja Goworkiewicza, kustosza i kanonika krakowskiego herbu Rawa.

Akt fundacji został potwierdzony przez biskupa Floriana z Morska w 1370 roku. Wynika stąd, iż kamienica ta (nazywana później „domem św. Stanisława”) jest jedną z najstarszych na Ulicy Kanoniczej. Budynek uległ pożarowi w 1455 i został odbudowany w II poł. XV w.

Kamienica przy ulicy Kanoniczej 19 to budowla murowana, wzniesiona z kamienia i cegły, tynkowana, trójskrzydłowa, zgrupowana wokół dziedzińca. Posiada nieliczne szczegóły dekoracyjne. Budynek frontowy jest dostosowany do załamania ulicy, dwutraktowy, dwupiętrowy; oficyny jednotraktowe. Dziedziniec zamknięty od zachodu murem dekoracyjnym opatrzonym bramą. Pod budynkiem frontowym znajdują się dwie odrębne piwnice.

Według relacji Jana Długosza kamienica zwana „Dziekańską” (Kanonicza 21) została wybudowana w drugiej połowie XIV w. z inicjatywy kanonika Jana z Brzeska i wikariusza Jana Polski. Być może na początku były to dwa domy. Wskazywać może na to dwóch fundatorów oraz układ przestrzenny piwnic składający się z dwóch oddzielnych zespołów.

Kamienica przy ulicy Kanoniczej nr 21, zwana od XIX wieku "Domem Dziekańskim" usytuowana jest we wschodniej pierzei ulicy. Murowana z cegły i kamienia łamanego w dolnych partiach piwnic i potynkowany z kamiennymi szczegółami architektonicznymi, składa się z częściowo dwupiętrowego budynku frontowego, krótkiego dwupiętrowego skrzydła północnego i dłuższego piętrowego skrzydła południowego oraz muru z krużgankiem od zachodu i północy. Budynek frontowy założony jest na rzucie podkowy. Na parterze i I piętrze czteroosiowy, pod bocznymi osiami posiada piwnice w dwóch oddzielnych zespołach. W piwnicach tych zachowały się cztery okienka o późnogotyckich obramieniach. Dziedziniec na planie odwróconej litery „L” otoczony jest z czterech stron renesansowymi krużgankami arkadowymi, dwukondygnacyjnymi, w części przesłoniętymi drewnianą ścianką z oknami. W głębi dziedzińca znajduje się pochodząca z II połowy XIX w. duża figura Św. Stanisława Szczepanowskiego z Piotrowinem, ustawiona na wysokim cokole.

W budynku frontowym, na I piętrze zachował się polichromowany strop. Deski stropowe pokryte są w całości polichromią wykonaną techniką kredową na cienkim kredowo-wapiennym podkładzie. Głównym motywem dekoracyjnym jest ornamentalnie traktowana wić roślinna z wolutami, które wypełniają kwiaty oraz ptaki siedzące na gałązkach rozmieszczone nieregularnie i niesymetrycznie. Kolorystyka stropu to głównie niebieskie i czerwone linie wici oraz czerwień i zieleń na biało-szarym tle. Kilka desek malowana jest bardziej swobodnie i w żywszej kolorystyce. Chociaż sposób malowania wici charakterystyczny jest dla XVI wieku, to jednak przeprowadzone metodami mikroskopowymi i mikrotechnicznymi badania pigmentu oraz ustalenie rodzaju drewna jako jodłowego określają powstanie polichromii na II poł. XVII lub początek XVIII w.

archimuzeum.pl