Aktualnie trwają prace nad rewitalizacją zespołu pałacowo- parkowego oraz jego adaptacją na potrzeby muzeum. Przyszłe zbiory Muzeum Cypriana Norwida w Dębinkach są obecnie dostępne w salach wystawowych Pałacu w Chrzęsnem. Wiele pierwodruków oraz imponujący zbiór rysunków i grafik Cypriana Norwida to tylko część zbiorów, które w przyszłości zostaną umieszczone w Muzeum Cypriana Norwida w Dębinkach.

Historia

Wieś szlachecka Dębinki w XVI stuleciu była w posiadaniu rodziny Laskowskich, a następnie rodziny Czosnowskich. Pod koniec XVIII wieku należała do dóbr królewskich nadanych za wierną służbę przez króla Augusta II Mocnego Janowi Renardowi, pułkownikowi gwardii królewskiej. Inna, mniej oficjalna wersja głosi, że Jan Renard otrzymał ten majątek ze względu na siostrę Henriettę (zwaną również Anną Katarzyną), która była kochanką króla i urodziła mu słynną Annę Orzelską, jego ukochane dziecko, późniejszą księżnę Holsztynu.

Pałac został zbudowany przez Jana Renarda w pierwszej połowie XVIII wieku. Niewykluczone, że według projektu brata właściciela — Bernarda Renarda, wówczas cenionego architekta. Fakt ten poświadcza tablica wykonana z czarnego marmuru, wmurowana nad kominkiem w sieni Pałacu. Na tablicy widnieje napis w języku łacińskim zawierający datę urodzenia Jana Renarda — rok 1681. Ród Renardów, przenosząc się na Śląsk, sprzedał majątek Ksaweremu Dybowskiemu, byłemu stolnikowi bełskiemu, marszałkowi powiatu węgrowskiego. Kolejny właściciel dóbr, ożeniony z Anną z Sobieskich Zdzieborską, był ojczymem Ludwiki, matki Cypriana Norwida. Po jej śmierci oraz śmierci jej męża Jana Norwida, Dybowski jako członek Rady Familijnej stał się opiekunem ich małoletnich dzieci: Cypriana Norwida oraz jego rodzeństwa.

Pałac w Dębinkach został dwukrotnie przebudowany: w pierwszej połowie XIX wieku przez Ksawerego Dybowskiego i w drugiej połowie XIX wieku według projektu Władysława Mierzanowskiego. Inne źródła podają, że na miejscu pierwotnej XVIII-wiecznej budowli Ksawery Dybowski w pierwszej połowie XIX wieku wybudował nowy pałac. W roku 1871 majątek Dębinki został sprzedany i od tego momentu kilkakrotnie zmieniał właścicieli. Po I wojnie światowej należał do księcia Michała Woronieckiego. W latach dwudziestych został sprzedany Helenie Osowskiej, która w czasie II wojny światowej mieszkała w pałacu, który stał się również schronieniem partyzantów, żołnierzy Armii Krajowej, a następnie powstańców warszawskich.

Przez krótki okres mieściło się tam dowództwo wojsk niemieckich, a później szpital dla żołnierzy radzieckich. W roku 1948 reforma rolna przyznała ziemie majątku okolicznej ludności. Pałac uległ zdewastowaniu, a w latach 1948-50 został odbudowany. Od tamtej pory do roku 2016 Dębinki były siedzibą instytucji opiekuńczo-wychowawczych najdłużej: domu dziecka.

Architektura

Pałac to budowla w stylu klasycystycznym. Dwór jest murowany z cegły, parterowy, tynkowany, na narożach boniowany. Pobudowany na głębokich piwnicach sklepionych kolebkowo z lunetami. Od frontu posiada portyk o czterech kolumnach toskańskich, dźwigających szerokie belkowania i trójkątny szczyt. Tylny ryzalit jest o podziałach pilastrowych, pod oknami mezzanina, płyciny z dekoracją roślinną. Dach pałacu czterospadowy, pokryty blachą. Na osi kwadratowa sień z klatką schodową na piętro. W pomieszczeniach znajduje się dekoracja sztukatorska na plafonach z II połowy XIX wieku.

Obok pałacu znajdują się oficyny dworskie wzniesione w drugiej połowie XVIII stulecia. Są to budowle parterowe, murowane na planie prostokąta. Ściany urozmaicone są płycinami i lizenami. Budynki posiadają czterospadowe dachy o połaciach dachówkowych.

Całość terenu otacza park założony w XVIII wieku, a następnie przekomponowany na przełomie XIX i XX stulecia przez sławnego projektanta parków Waleriana Kronnenberga.
W parku do dziś zachowały się okazy starodrzewu sięgające tamtych lat.

Na osi parkowej po stronie zachodniej znajduje się figurka Matki Boskiej. Została ona postawiona na początku XX wieku, ku chwale poległym powstańcom.

muzeumnorwida.com