Muzeum mieści się w budynku ratusza miejskiego, jednego z najbardziej reprezentacyjnych budynków Nowego Targu. Do najcenniejszych zabytków muzeum zaliczyć należy: reprezentatywną kolekcję cechowego rzemiosła nowotarskiego, malarstwa Michała Rekuckiego, ceramikę Jana Reczkowskiego, rzeźby wybitnego rzeźbiarza amatora Edwarda Sutora. 

Pierwsze wzmianki o nowotarskim ratuszu pochodzą z XV wieku - spłonął on jednak podczas wielkiego pożaru miasta w 1601 r. Znany jest opis ratusza z XVIII w., jako budynku: okazałego, drewnianego z podcieniami na słupach, krytego gontem. Był siedzibą wójta, burmistrza z rajcami
i sądu ławniczego. Obradom Rady Miejskiej przysłuchiwali się mieszczanie zgromadzeni przed budynkiem.

W piwnicach budynku urządzone było więzienie i skład wina. Za budynkiem znajdowała się tzw. "kucza" - miejsce wykonywania niektórych kar przez kata.

Pierwsze opisy murowanego ratusza w Nowym Targu pojawiają się w połowie XIX wieku. W okresie międzywojennym mieściły się w ratuszu również sklepy, i pracownie krawieckie.
Aktualny kształt nowotarski ratusz zawdzięcza burmistrzowi Jakubowi Podkanowiczowi, który przebudował i zmodernizował go na przełomie XIX i XX w.

Obecnie ratusz jest budynkiem dwukondygnacyjnym, frontem zwróconym na południe - ku Tatrom, neoklasycystycznym z przeszkloną wieżą, na której znajduje się zabytkowy zegar. Wieża jest zakończona iglicą z mieczem, kołem tortur i gałązką palmy - atrybutami św. Katarzyny - patronki miasta. Na I piętrze w środkowej części frontu znajduje się piękny żelazny balkon, z którego przemawiali do zgromadzonych mieszczan burmistrzowie miasta, znakomici obywatele II RP jak np. Władysław Orkan podczas obchodów jubileuszu pracy pisarskiej. Na ścianach Ratusza znajdują się wmurowane dwie pamiątkowe tablice. Po lewej stronie od wejścia jest granitowa płaskorzeźba ufundowana przez społeczeństwo miasta dla upamiętnienia 10-lecia "Cudu nad Wisłą". Wykonał ją w 1930 r. artysta rzeźbiarz Stanisław Marcinow. Była ona w czasach okupacji niemieckiej i w czasach PRL-u zamurowana. Po prawej stronie od wejścia w 2005 r. została umieszczona płaskorzeźba z brązu poświęcona Ojcu Świętemu Janowi Pawłowi II - honorowemu obywatelowi Nowego Targu. Projektował ją artysta plastyk Marcin Ozorowski, a wykonał w swojej pracowni Michał Batkiewicz.

Od 14.X.2005 r. z wieży ratusza rozlega się o godzinach 9.00, 12.00, 15.00, 18.00, 21.00 donośny hejnał. Jest to melodia pieśni "Idzie Jasiek na zbój" skomponowana przez Józefa Titza, nauczyciela nowotarskiego Gimnazjum i szkoły muzycznej. Profesor Józef Titz był nauczycielem muzyki i śpiewu Karola Wojtyły w Wadowicach.

Zbiory

Zbiory w chwili otwarcia muzeum, w 1994 roku, liczyły 1500 eksponatów, a obecnie posiadamy ponad 7000 atrakcyjnych obiektów. Są to w przeważającej części dary mieszkańców Nowego Targu i miejscowości na Podhalu, Spiszu i Orawie. Zgromadzone są one w kilku działach: etnograficznym, artystyczno-historycznym i przyrodniczym, a udostępnione na wystawach czasowych oraz stałej zatytułowanej: "Nowy Targ na przełomie XIX i XX wieku, miasto którego już nie ma". Na wystawie stałej pokazujemy kilka warsztatów rzemieślniczych: szewstwo, bednarstwo, garncarstwo, kuśnierstwo, tkactwo, kowalstwo, stolarstwo.
Najcenniejsze kolekcje naszego muzeum to:

• Warsztaty rzemieślnicze;
• Sztandary miejskich organizacji społecznych i zawodowych działających w Nowym Targu na przełomie XIX i XX wieku;
• Sztuka ludowa XIX wieku przeważnie o tematyce religijnej: rzeźby, przydrożne kapliczki, obrazki na szkle, obrazy olejne, świadcząca o wysokim kunszcie twórców ludowych, takich jak: Piotr Kułach z Chodówki, Andrzej Cesacz z Waksmundu, Witalis Nanke z Nowego Targu oraz inni anonimowo;
• Malarstwo Michała Rekuckiego;
• Rzeźby wybitnego miejscowego artysty Edwarda Sutora;
• Ceramika Jana Reczkowskiego;
• Prace nowotarskich  plastyków: Anny Dobrzańskiej, Zofii Dudzińskiej, Wacława Czubernata, Antoniego Krzystyniaka;
• Zbiór zdjęć nowotarskiego fotografa Edwarda Morawezta;
• Zbiór zdjęć przedstawiających Nowy Targ z okresu PRL-u;

Uzupełnieniem zbiorów jest archiwum i biblioteka.

muzeum.nowytarg.pl