Do najcenniejszych zabytków należą gotyckie figury: "Madonna z Dzieciątkiem", z praskiej szkoły Parlerów, "Krucyfiks" z kręgu Tilmana Riemeschneidera oraz "Pieta" z warsztatu mistrza Wita Stwosza, florencki renesansowy obraz w tondzie "Madonna z Dzieciątkiem i Św. Janem Chrzcicielem" oraz "Adoracja Dzieciątka" ze szkoły Fra Angelico. Eksponowane naczynia liturgiczne wykonane zostały w śląskich warsztatach złotniczych. Na szczególną uwagę zasługują barokowe kielichy, monstrancje i relikwiarze wykonane przez złotników nyskich. W muzeum mieści się również galeria współczesnej sztuki sakralnej, w której organizowane są wystawy malarstwa, rzeźby, rysunku, grafiki, fotografii i innych działań plastycznych współczesnych artystów polskich i zagranicznych. W salach muzeum odbywają się koncerty, wieczory poetyckie i przedstawienia teatralne.

Poprzez wieloraką działalność Muzeum zmierza do kształtowania właściwego rozumienia i szacunku do sakralnego dziedzictwa kultu­ry ojców, a także do integrowania. Istnienie Muzeum wzbogaca rodzi­me wartości kulturowe o współczesne dzieła ducha i wytwory kultury narodowej, przeniesione z dawnych terenów archidiecezji lwowskiej, wileńskiej, diecezji łuckiej oraz części dawnego terytorium diecezji oło- munieckiej. Działalność Muzeum nie tylko ukazuje bogactwo przeszło­ści, ale i stan posiadania kultury plastycznej tworzonej współcześnie. Muzeum Diecezjalne stało się w Opolu ośrodkiem kultury chrześcijań­skiej. Otworzyło swoje podwoje nowoczesnej sztuce sakralnej, aby po­kazywać przemyślane i zaproponowane przez współczesnych artystów wydarzenia z historii zbawienia. W swojej działalności promuje współ­czesną sztukę sakralną poprzez organizowanie zmiennych wystaw ar­tystów rodzimych i zagranicznych.

Muzeum mieści się w pięknym i funkcjonalnym budynku. Jest chętnie odwiedzane przez Opolan i ludzi spoza naszego terenu. W księdze pamiątkowej znajdują się wpisy znamienitych osób świeckich i duchownych, przedstawicieli hierarchii Kościoła i Władz Państwowych. Zadaniem muzeum jest gromadzenie powstałych przed wiekami na terenie Opolszczyzny obiektów sakralnych, ich ochrona, konserwacja i eksponowanie. W dwóch salach eksponowane są najciekawsze pod względem artystycznym i historycznym dzieła sztuki sakralnej. Ekspozycja uwzględnia szaty, księgi, mszały, paramenta; ukazuje dzieła w trakcie prac konserwatorskich. Dzięki temu zwiedzający mają możliwość zapoznania się ze skomplikowanym procesem przywracania dziełom sztuki pierwotnego wyglądu i blasku.

Muzeum Diecezjalne w Opolu od początku istnienia – 21.11.1987 – stało się ważnym ośrodkiem kultury w mieście i rozpoczęło działalność mającą na celu ukazanie przeszłości ziemi opolskiej, a także kultury plastycznej tworzonej obecnie. Muzeum Diecezjalne powstało dzięki inicjatywie ks. biskupa ordynariusza Alfonsa Nossola i było pierwszym wybudowanym od podstaw muzeum w Polsce po zakończeniu II Wojny Światowej.

muzeum.diecezja.opole.pl