Muzeum mieści się we wnętrzu dawnego klasztoru cystersów (1186 –1831), od 1957 roku użytkowanego przez Gdańskie Seminarium Duchowne. W sezonie letnim udostępniona jest najcenniejsza zabytkowa część klasztoru, pochodząca z końca XIII, z XIV i XV w., niegdyś objęta całkowitą klauzurą.

Uroczystego otwarcia muzeum dokonał biskup Krakowa - ksiądz kardynał Karol Wojtyła i biskup Diecezji Gdańskiej – Lech Kaczmarek, w obecności dostojnych gości, dnia 16 listopada 1975 r., w pięćdziesięciolecie utworzenia Diecezji Gdańskiej. Muzeum prezentowało zbiory sztuki sakralnej: malarstwa, rzeźby i rzemiosła artystycznego w dawnym refektarzu i Sali Pokoju Oliwskiego.

Po przeprowadzeniu w latach 1993-99 prac konserwatorskich w zabytkowych wnętrzach klasztornych, muzeum zmieniło swój dotychczasowy profil, kładąc nacisk na ich rewaloryzację, a więc przywrócenie pierwotnych walorów artystycznych i funkcjonalnych. Pomieszczenia takie jak: Kapitularz (w kształcie niezmienionym, obecnie zakrystia archikatedralna) Refektarz, Sala Pokoju Oliwskiego i Kaplica Mariacka, usytuowane w sąsiedztwie krużganków otaczających dostępny wirydarz, tworzą cenny kompleks architektury sakralnej o wysokich walorach poznawczych. Ta sama idea przyświeca nowej ekspozycji zbiorów sztuki sakralnej, obecnie przeniesionej do wnętrza lawatorium, jak również wystawie malarstwa tablicowego usytuowanej w krużgankach.

W przyszłości przewidziana jest adaptacja dawnego karceru cysterskiego na cele wystawiennicze, z wykorzystaniem zachowanych fragmentów architektury z końca XIII w.

www.archikatedraoliwa.pl