Muzeum Przyrodniczo-Leśne w Świętym Krzyżu - Świętokrzyski Park Narodowy

Zapraszamy do Muzeum Przyrodniczego Świętokrzyskiego Parku Narodowego na Świętym Krzyżu. Prezentowana wystawa jest spektaklem światła, dźwięku i odgłosów przyrody w oparciu o multimedialne urządzenia, dioramy, zdjęcia, modele.

Muzeum mieści się w zabytkowym budynku, będącym częścią kompleksu zabudowań klasztornych dawnego opactwa benedyktynów. Wchodząc na Święty Krzyż od strony wsi Huta Szklana możemy już z daleka podziwiać okazałą fasadę budynku Muzeum. Wybudowano go w latach 1685-1701 jako najnowsze, zachodnie skrzydło klasztoru.

W pierwszych latach po zakończeniu II wojny światowej budynek, który przez poprzednie blisko 100 lat pełnił funkcję więzienia, znajdował się w bardzo złym stanie. Przez krótki czas pełnił on funkcję schroniska PTTK. Następnie obiekt przeszedł pod zarząd Lasów Państwowych, a w 1950 roku Świętokrzyskiego Parku Narodowego. Niezwłocznie też rozpoczęto remont. W 1972 roku placówka otworzyła swe podwoje dla turystów pragnących poznać bliżej walory ŚPN, oraz całego regionu Gór Świętokrzyskich. W roku 2009 rozpoczęto rozmontowywanie starej wystawy i przystąpiono do realizacji nowoczesnej multimedialnej ekspozycji przyrodniczej. Prace zakończono w listopadzie 2010 roku. Od 1 grudnia 2010 roku wystawa została otwarta dla zwiedzających.

Świętokrzyski Park Narodowy

Góry Świętokrzyskie są najstarszymi w Polsce. Wypiętrzone w trzech różnych okresach górotwórczych, rozłożyły się na Wyżynie Małopolskiej, pomiędzy Pilicą a Wisłą. Ich zarysy są łagodne, a wysokości niewielkie. Fascynują natomiast niezwykle oryginalną budową, urozmaiconą roślinnością i światem zwierzęcym. Toteż już na początku XX wieku narodziła się idea objęcia ochroną terenu Łysogór. W 1908 roku Polskie Towarzystwo Krajoznawcze - Komisja Ochrony Zabytków Przyrody zgłosiła postulat utworzenia tu rezerwatu przyrody. Rozpoczął się prawie pół wieku trwający okres starań społecznych o utworzenie na tym obszarze parku narodowego.

W 1920 r. powstał pierwszy w Górach Świętokrzyskich rezerwat ścisły na Chełmowej Górze. Objął kompleks lasu z naturalnym stanowiskiem modrzewia polskiego. W 1924 r. utworzono dwa kolejne rezerwaty: rezerwat na Łysej Górze i Łysicy. W 1932 r. częściową ochroną objęto tereny przylegające do istniejących rezerwatów. Poza tym utworzono rezerwat częściowy na Miejskiej Górze. Łączny obszar rezerwatów wynosił wówczas 1347,4 ha i stanowił trzon przyszłego Parku.

Po drugiej wojnie światowej kontynuowano starania o objęcie ochroną tego terenu. Ich uwieńczeniem było utworzenie w 1950 roku Świętokrzyskiego Parku Narodowego. W 1996 roku powiększono obszar Parku o cześć Pasma Klonowskiego i kompleks Zapusty.

Obecnie teren Parku zajmuje obszar 7626,45 ha, a jego otulina 20786,07 ha. W skład Parku wchodzą: Pasmo Łysogórskie z najwyższymi wzniesieniami w Górach Świętokrzyskich - Łysicą (612 m n.p.m.) i Łysą Górą (595 m n.p.m.), część Pasma Klonowskiego z górami: Psarską (415 m n.p.m.), Miejską (426 m n.p.m.) i Bukową (484 m n.p.m.), część Pasma Pokrzywiańskiego z Chełmową Górą (351 m n.p.m.), oraz część Doliny Wilkowskiej i Dębniańskiej.

Teren Parku podzielony jest pod względem administracyjnym na 8 obwodów ochronnych (leśnictw): Chełmowa Góra, Dąbrowa, Dębno, Jastrzębi Dół, Klonów, Podgórze, Święta Katarzyna, Święty Krzyż. Realizuje się w nich zaplanowane wcześniej zadania polegające na ochronie walorów przyrodniczych, kulturowych i krajobrazowych.

W Świętokrzyskim Parku Narodowym wyodrębniono obszary podlegające ochronie krajobrazowej, czynnej oraz ścisłej. Na obszarze ochrony ścisłej zabroniono całkowicie ingerencji człowieka. Pozostawiono go swobodnemu oddziaływaniu sił przyrody. W Parku wydzielono pięć takich obszarów, w większości wcześniej stanowiących rezerwaty:

• "Chełmowa Góra". Utworzony w 1920 r. w celu ochrony naturalnych stanowisk modrzewia polskiego Larix polonica. Obecnie jego powierzchnia wynosi 13,2 ha. Na tym niewielkim terenie występują lasy grądowe, bory mieszane oraz buczyny.
• "Łysica  - Święty Krzyż". Powstały w wyniku połączenia w 2016  utworzonych  w 1924 r rezerwatów "Łysica" i "Święty Krzyż".  Zajmuje obszar 2383,64 ha. Rosną tu lasy grądowe, bory jodłowe i buczyny. Bardzo cennym elementem są rozległe gołoborza.
• "Czarny Las". Utworzony w 1954 r. Obszar wynosi 26,5 ha. Tworzą go lasy mieszane, grądy z udziałem jodły, lipy drobnolistnej, miejscami buka lub olszy czarnej, olsy i łęgi.
• "Mokry Bór". Utworzony w 1954 r. o powierzchni 37,9 ha. Obejmuje on jedyne w Parku, niewielkie obszary bagiennego boru trzcinnikowego oraz boru bagiennego i boru świeżego. Występują tu również torfowiska wysokie i przejściowe.
• "Psarski Dół". Utworzony w 2016 r. o powierzchni 451,15 ha. Utworzono go w celu zachowania wilgotnych borów świerkowo-jodłowych. Występujące na tym terenie ekosystemy charakteryzują się wyjątkową wartością przyrodniczą  oraz dużym stopniem naturalności, a także dynamicznie przebiegającymi procesami charakterystycznymi dla wilgotnych lasów z dużym udziałem świerka i jodły w drzewostanie.

www.swietokrzyskipn.org.pl