Kościół świętej Anny leży we wschodniej części miasta, poza murami średniowiecznymi. Jest częścią klasztoru ojców Franciszkanów Reformatów w Bieczu. Został wzniesiony w latach tysiąc sześćset czterdzieści pięć do tysiąc sześćset sześćdziesiąt trzy. To prosta i harmonijna budowla. Murowana, otynkowana na kremowo czyli jasnożółto. Świątynia ma długość trzydzieści siedem i pół metra, szerokość czternaście i pół metra, a wysokość w najwyższym miejscu - dziewięć i pół metra. Od strony zachodniej zaczyna się przedsionek zwany kruchtą, następnie ciągnie się nawa główna i prezbiterium. Kończy ono świątynię od strony wschodniej. Do północnej ściany prezbiterium przylega kaplica. Nawa kościoła oraz prezbiterium zbudowane są na planie prostokąta. Prezbiterium jest węższe i niższe od nawy. Nawę z zewnątrz zdobią wysokie pilastry. To płaskie filary, nieznacznie wystające przed powierzchnię ściany. Nawę i prezbiterium pokrywają dwuspadowe dachy kryte czerwoną dachówką. Środek dachu nad prezbiterium zdobi wieżyczka, kryta blachą miedzianą. Kruchtę pokrywa wielospadowy dach. Główne wejście do świątyni znajduje się od strony zachodniej i prowadzi przez kruchtę. To budynek na planie kwadratu o ściętych narożach. Drzwi wejściowe są drewniane, dwuskrzydłowe, zdobione płaskorzeźbionymi aniołami i kwiatami. Po obu stronach są dodatkowe dwa wejścia. Nad kruchtą znajduje się wysokie okno zwieńczone półkoliście. Zainstalowano w nim witraż przedstawiający świętą Annę trzymającą na rękach małą Maryję. Zwieńczenie fasady jest trójkątne. Umieszczono na nim jedną płycinę na górze i cztery poniżej. Płycina to płytka prostokątna wnęka zwieńczona półkoliście. Na białym tle płycin wykonano brązowe malowidła ukazujące świętą Annę, Matkę Boską z dzieciątkiem Jezus, świętych Franciszka i Antoniego oraz znak franciszkański. To dwie krzyżujące się ręce. Jedna jest w habicie i symbolizuje zakonników, a druga bez odzienia - to ręka Chrystusa. W dłoniach obu rąk widnieją rany. Nad rękami umieszczono krzyż.

Od strony północnej ściana nawy ozdobiona jest czterema oknami. Zamontowano w nich witraże ukazujące krzyż.
Północna ściana prezbiterium ozdobiona jest trzema prostokątnymi oknami zwieńczonymi półkoliście. Do ściany przylega kaplica. To budynek na planie prostokąta, który zdobią trzy niewielkie półkoliste okna.

Od strony wschodniej jest prezbiterium. W jego ścianie znajduje się wysokie okno z witrażem ukazującym krzyż. W trójkątnym zwieńczeniu umieszczono prostokątną płycinę z malowidłem. Nagi Chrystus osuwa się z krzyża - jedynie jego lewa ręka jest przymocowana do krzyża. Święty Franciszek stoi pod krzyżem w brązowym habicie. Wyciąga ręce w stronę Jezusa.

Do południowej ściany świątyni przylega klasztor. To prostokątny, długi, biały budynek.

Kościół pod wezwaniem świętej Anny w Bieczu – wnętrze

Kościół pod wezwaniem świętej Anny wchodzi w skład zespołu kościelno-klasztornego ojców Franciszkanów. Zespół ten należy do pierwszych klasztorów reformackich powstałych na ziemiach polskich. Wnętrze kościoła jest jasne. Światło dzienne wpada przez okna w ścianach zachodniej, północnej i południowej. Ściany pomalowano na kolor jasnozielony. Wystrój wnętrza jest późnobarokowy, w większości z połowy osiemnastego wieku.

Świątynia ma długość trzydzieści siedem i pół metra, szerokość czternaście i pół metra, a wysokość w najwyższym miejscu - dziewięć i pół metra. Kościół składa się z jednej nawy oraz węższego i niższego prezbiterium. Zbudowano je na planie prostokąta. Prezbiterium usytuowane jest od strony wschodniej. Od strony zachodniej, tuż nad wejściem głównym, umieszczono chór muzyczny z organami. W północnej i południowej ścianie nawy znajdują się symetrycznie po trzy wnęki. Umieszczono w nich cztery ołtarze boczne i dwa konfesjonały. 

Świątynia posiada sklepienie tak zwane kolebkowe. Oznacza to, że jest ono wygięte jak leżąca połowa walca. Poza tym jest to sklepienie kolebkowe z lunetami. Lunety to dodatkowe zagłębienia w sklepieniu. Mają one kształt zbliżony do trójkąta. Jego wierzchołek znajduje się na środku sklepienia. Wnęki lunet biegną symetrycznie na prawo i na lewo od środka.

Podłogę kościoła pokrywają kwadratowe płytki z marmuru w kolorze czerwonym, czarnym i kremowym. Środkiem nawy biegnie przejście. Na prawo i na lewo od przejścia stoją rzędy ławek.

Między nawą główną a prezbiterium jest tak zwana ściana tęczowa. W niej znajduje się ogromny otwór - przejście do prezbiterium. Zajmuje on niemal całą wysokość i szerokość ściany. Jego górna krawędź jest zaokrąglona półkoliście. Dlatego sama ściana ma kształt łuku o szerokości dwa i pół metra. Górną część łuku ściany tęczowej pokrywają malowidła. W dolnej części ściany, na prawo i na lewo do otworu, stoją ołtarze boczne.

Malowidło na ścianie tęczowej przedstawia Chrystusa i Boga Ojca na niebiańskich tronach w otoczeniu świętych. W centralnym miejscu Jezus siedzi pośród chmur. Opiera bose stopy o kulę ziemską. Nosi biało-czerwoną szatę. Lewą ręką obejmuje drewniany krzyż. W prawej trzyma berło. Przy lewym boku Chrystusa zasiada Bóg Ojciec z siwą brodą w biało-złotej szacie. Nad nimi Duch Święty w postaci białej gołębicy. 

Poniżej, po obu stronach anioły oraz święci wpatrujący się w Chrystusa i Boga Ojca. Po naszej lewej - anioł, Najświętsza Maria Panna ubraną w białą suknię i niebieski płaszcz, święty Dominik w białym habicie i niebieskim płaszczu. Po naszej prawej - anioł, święty Józef w niebieskiej szacie i pomarańczowym płaszczu oraz święty Franciszek w brązowym habicie.

Na lewo od przejścia do prezbiterium stoi ołtarz z szesnastowieczną figurą Matki Bożej. Nosi ona złotą koronę i suknię, w prawej ręce trzyma berło. Na lewej ręce trzyma dzieciątko Jezus w złotej sukni. Matka Boża stoi na wężu, który oplata kulę ziemską. W zwieńczeniu nastawy ołtarza obraz świętego Michała Archanioła. To młody mężczyzna w zbroi ze skrzydłami. Mieczem przebija leżącego pod jego nogami diabła w postaci mężczyzny.

Na prawo od przejścia stoi ołtarz boczny poświęcony świętemu Józefowi. W nim pomalowana na złoto figura Serce Pana Jezusa. Jezus nosi złotą suknię. Przepasany jest czerwoną szatą spływającą do kolan. Na klatce piersiowej Chrystusa znajduje się wyrzeźbione, czerwone serce. Jezus wskazuje na nie palcem lewej dłoni. Prawą dłoń opuszcza w dół. W zwieńczeniu nastawy ołtarza obraz przedstawiający świętego Jana Chrzciciela. To mężczyzna odziany w czarną szatę. Trzyma w ręku baranka.

Prezbiterium i ołtarz główny

W prezbiterium znajduje się drewniany ołtarz główny. Przestrzeń za ołtarzem nazywana jest chórem zakonnym. Miejsce to służy zakonnikom do modlitw i nabożeństw bez udziału świeckich wiernych. Ołtarz poświęcony jest Annie, patronce kościoła. Centralnym punktem nastawy ołtarza jest malowana i rzeźbiona scena Ukrzyżowania. To drewniana rzeźba Chrystusa na krzyżu na tle obrazu. Namalowano na nim Matkę Boską Bolesną i świętego Jana Apostoła.

Nad nim obraz świętej Anny nauczającej Maryję. Po bokach witraże ze świętym Franciszkiem po lewej i świętym Antonim po prawej. Pod witrażami dwoje drzwi wiodących do chóru zakonnego. Namalowano na nich po lewej Dawida grającego na harfie, po prawej faryzeusza z celnikiem.

Ołtarze boczne we wnękach

W północnej i południowej stronie nawy znajdują się po trzy wnęki. W pierwszych wnękach od strony prezbiterium umieszczono drewniane konfesjonały. W pozostałych - ołtarze zbudowane z drewna, pomalowane na ciemnobrązowy kolor. Nad wnękami duże okna z witrażami w niebieskie krzyże na białym tle.

W północnej ścianie nawy pierwszy ołtarz od prezbiterium zawiera obraz świętego Antoniego z Padwy w brązowym habicie z kapturem. Klęczy on przed dzieciątkiem Jezus i wyciąga do niego ręce. W zwieńczeniu nastawy zniszczony, nieczytelny obraz świętej Barbary.

W kolejnej wnęce ołtarz z obrazem świętej Anny. Nosi ona czerwona suknię, niebieski płaszcz i chustę okrywającą głowę. Na jej kolanach stoi dzieciątko Jezus otulone białą tkaniną. Maria siedzi po lewej stronie Anny. Nosi zieloną suknię, brązowy płaszcz i chustę na głowie. W rękach trzyma winogrona, po które sięga dzieciątko. W zwieńczeniu nastawy obraz przedstawiający świętego Joachima trzymającego dzieciątko.

W południowej ścianie nawy pierwszy ołtarz od prezbiterium poświęcony jest świętemu Franciszkowi z Asyżu. Na obrazie święty w brązowym habicie osuwa się na ziemię. Prawą ręką wspiera się na skale. Na jego twarzy maluje się smutek i ból.
W zwieńczeniu nieczytelny obraz świętej Zofii.

Drugi ołtarz poświęcony jest świętemu Piotrowi z Alkantary. Święty w brązowym habicie wyciąga w górę ręce i wznosi się do nieba. W zwieńczeniu nastawy święty Wojciech. To starszy mężczyzna z siwą brodą, w czerwonej czapce biskupiej zakończonej w szpic oraz srebrnej zbroi.

Ołtarz główny w kościele świętej Anny w Bieczu

Ołtarz główny poświęcony jest Annie, patronce kościoła. Wykonano go w całości z drewna. Składa się z blatu stołu ołtarzowego zwanego mensą; tabernakulum, czyli zdobionej szafki na hostie; nastawy ołtarzowej, czyli ozdobnej konstrukcji ustawionej za stołem. Jest wysoki na około osiem metrów i szeroki na około sześć i pół metra. Nastawa ołtarzowa jest proporcjonalna i symetryczna. Drewno w większości pomalowano na granatowo. Zdobienia - na kremowo.

Nastawa zawiera rzeźbę Chrystusa na krzyżu, dwa obrazy, dwa witraże, dwie kolumny, dwa płaskie filary i dwoje drzwi pokrytych polichromią. Mensa znajduje się w centrum prezbiterium. Na jej środku stoi tabernakulum.

Po prawej i po lewej stronie mensy umieszczono dwoje drzwi do chóru zakonnego. Namalowano na nich sceny. Na lewych Dawida grającego na harfie, na prawych - faryzeusza z celnikiem.

W centralnej części nastawy umieszczono drewnianą rzeźbę między kolumnami i filarami. Przedstawia ona Chrystusa na krzyżu na tle obrazu. Namalowano na nim Matkę Boską Bolesną i świętego Jana Apostoła stojących pod krzyżem.

Ciało Chrystusa jest blade, wychudzone i nagie. Jedynie biodra osłania biała tkanina. Na klatce piersiowej wyraźnie rysują się żebra. Na rozciągniętych rękach zaznaczają się linie naprężonych mięśni i ścięgien. Prawa i lewa dłoń zostały przybite gwoździami do poziomej belki krzyża. Stopy przybito do pionowej belki gwoździami. Z ran wypływa krew. Głowa Mesjasza jest lekko przechylona w stronę prawego ramienia, tym samym w stronę Matki Boskiej. Rzeźbione pukle długich włosów i brody mają kolor czarny. Głowę rani złocona korona cierniowa. Chrystus patrzy w górę. Na jego twarzy maluje się cierpienie.

Matka Boska nosi czerwoną suknię. Jej plecy i głowę okrywa niebieska chusta i płaszcz. Twarz okalają pukle brązowych włosów. Ręce trzyma złożone na wysokości serca. Jej smutna twarz jest blada.

Święty Jan Apostoł stoi po lewej stronie Chrystusa. Zwrócony jest do nas lewym bokiem. Nosi zieloną szatę oraz czerwony płaszcz.
Nad krzyżem kłębią się różowe chmury. Obraz umieszczony został w kremowo -niebieskiej ramie zwieńczonej półkoliście.

Obydwa boki nastawy zdobią barwne witraże. Na witrażu po lewej przedstawiono  świętego Franciszka, po prawej - świętego Antoniego z Padwy. Święty Franciszek klęczy przed Chrystusem w czerwonej szacie. Chrystus wznosi się do nieba na niebieskich skrzydłach. Święty Antoni klęczy  zwrócony w nasze lewo przed Dzieciątkiem Jezus stojącym na błękitnym obłoku. Nosi brązowy habit. Pod postaciami świętych zielenią się liście. Pośród nich na wstęgach znajdują się napisy z ich imionami. Witraże wykonała znana firma Żeleńskich w Krakowie w tysiąc dziewięćset ósmym roku według projektu Stanisława Matejki, bratanka Jana Matejki.

W  zwieńczeniu nastawy umieszczono obraz ukazujący świętą Annę, Marię jako dziewczynkę oraz świętego Joachima. Anna siedzi na wprost nas, na krześle przy stole. Nosi zieloną suknię i pomarańczowy płaszcz oraz sandały z rzemykami. Maria w białej sukience siedzi przytulona do niej. Czyta książkę rozłożoną na kolanach Anny. Wokół głów Anny i Marii rozświetlone nimby. To otoczki, które malowane są wokół głów postaci boskich lub świętych. Zza oparcia krzesła wyłania się od ramion w górę stojący święty Joachim z długą siwą brodą. W głębi - okno z widokiem na niebo i drzewa.

Nad obrazem, sam szczyt nastawy wieńczy rzeźba Ducha Świętego w postaci białej gołębicy otoczonej złotymi promieniami.

Tekst zrealizowano w ramach stypendium Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego w ramach projektu “Biecz – zobaczyć miasto Marcina Kromera. Udostępnienie kultury osobom z niepełnosprawnością wzroku”.

muzeumbiecz.pl