Jaskinie fascynowały ludzi od zawsze. Były schronieniem dla naszych przodków oraz dla licznych zwierząt. Są jak mistyczne budowle stworzone bez udziału człowieka i przed nim ukryte. Odkryj najpiękniejszą jaskinię naciekową w Polsce.

Jaskinia Niedźwiedzia w Kletnie jest najdłuższą z jaskiń sudeckich i jedną z najdłuższych i najgłębszych w Polsce. Jest położona w Sudetach Wschodnich w Masywie Śnieżnika w Górze Stroma (1166 m n.p.m.).

Jaskinia jest rozwinięta horyzontalnie na kilku poziomach. Znana długość sal i korytarzy wynosi blisko 5 km, natomiast głębokość to ponad 100 m. Poziom górny zachowany jest szczątkowo. Poziomem środkowym biegnie udostępniona dla turystów trasa turystyczna z niepowtarzalną i dobrze zachowaną szatą naciekową jaskini oraz dużą ilością kości zwierząt epoki lodowcowej.

Powstanie Jaskini Niedźwiedziej wiąże się ściśle z występowaniem skał węglanowych. W naszym przypadku są to marmury, czyli skały wapienne krystaliczne wieku prekambryjskiego (ok. 600 mln lat). Wchodzą one w skład budowy geologicznej Masywu Śnieżnika. W wyniku działania wody, w marmurach rozwinęły się zjawiska krasowe. których pięknym przykładem jest jaskinia.

U stóp Jaskini Niedźwiedziej szumi potok Kleśnica. To właśnie wodom tego potoku zawdzięczamy w dużej mierze wyrzeźbienie Jaskini Niedźwiedziej. Wszystko zaczęło się ok. 28 mln lat temu, kiedy wody powierzchniowe zainicjowały tworzenie podziemnego systemu jaskiniowego, łącząc swoje siły przez system spękań i szczelin istniejących w skale. W ten sposób przez miliony lat tworzyły się korytarze, sale, kominy. Woda nie tylko niszczy górotwór, ale i potrafi pięknie tworzyć, czego efektem jest szata naciekowa jaskini z wielką różnorodnością form i barw.

Spośród innych jaskiń w naszym kraju, Jaskinię Niedźwiedzią wyróżnia różnorodna, bogata i dobrze zachowana szata naciekowa. Nagromadzony w wodzie węglan wapnia odkłada się w jaskini w postaci krystalicznej - kalcytu. Kalcyt cementuje podziemne zawaliska, pokrywa ściany jaskini polewami kalcytowymi. Z czasem jaskinia zostaje przyozdobiona formami kalcytowymi o bardzo różnych kształtach i rozmiarach. Te najbardziej charakterystyczne opisaliśmy poniżej.

Oprócz wymienionych form naciekowych Jaskinia Niedźwiedzia może poszczycić się wyjątkowo bogatą szatą naciekową dna jaskini. Są to misy martwicowe wypełnione wodą, na ich dnie tworzą się jeżyki kalcytowe, kwiaty kalcytowe krystalizujące na powierzchni wody w misach, formy podobne do rafy koralowej, pól ryżowych czy kalafiorów. Na dnie jaskini dostrzec można również rzadko spotykane perły jaskiniowe - pizoidy. Woda w jaskini ciągle dokonuje dzieła tworzenia, choć dla człowieka są to zmiany niezauważalne. Przyrost kalcytu oceniamy na ok. 1 mm3 na 10 lat. Jedynym świadkiem tych procesów jest zakalcytowany szkielet nietoperza, z roku na rok coraz mniej widoczny pod warstwami kalcytu.

Trasa turystyczna

Trasa turystyczna zaczyna się od śluzy wejściowej chroni ona mikroklimat jaskini przed wpływami z zewnątrz. Trasa biegnie środkowym piętrem jaskini. Została świetnie przygotowana do zwiedzania. Jest ciekawie oświetlona i prowadzi wygodnym chodnikiem. Ponieważ czołganie w namulisku i przeciskanie się przez ciasne zaciski to "przywilej" odkrywców, turystów takie atrakcje omijają. Jaskinia na całej długości zwiedzania została zabezpieczona i oświetlona tak, że turysta może się w niej czuć bezpiecznie.

Trasa liczy około 360 m, w czasie 45 min. przejścia, możemy zobaczyć około 500 m jaskini. Ze względu na ochronę unikalnego mikroklimatu jaskini ilość wejść jest ograniczona, a każda wchodząca grupa nie może liczyć więcej niż 15 osób. Na trasie nie możemy dotykać szaty naciekowej. Z myślą o osobach niepełnosprawnych na wózkach inwalidzkich, został przygotowany wariant trasy bez konieczności pokonywania stromych schodów. W ten sposób jesteśmy pierwszą jaskinią w Polsce dostępną dla osób niepełnosprawnych.

Formy naciekowe w Jaskini Niedźwiedziej

• Makarony
  Zwane też rurkami naciekowymi. Z kropli zwisających ze skały wytrąca się osad węglanu wapnia, który wraz z upływem czasu nabiera kształtu cienkich rurek. Woda sącząca się wewnątrz wąskim kanalikiem powoduje wzdłużne narastanie nacieku.
• Stalaktyty
  Grawitacyjny naciek jaskiniowy mający zazwyczaj kształt wydłużonego odwróconego stożka (sopla), narastającego od stropu jaskini krasowej ku jej spągowi. Podobnie jak makarony, stalaktyty posiadają w środku kanalik którym spływa woda zwany kanalikiem alimentacyjnym.
• Stalagmity
  Przysadzisty naciek jaskiniowy, osiągający często duże rozmiary. Może występować w postaci stożka, słupa, guza itp. Narasta od dna jaskini krasowej ku górze wskutek wytrącania się węglanu wapnia z wody kapiącej ze stropu jaskini lub innego nacieku.
• Stalagnaty
  Naciek jaskiniowy w formie kolumny, słupa, łączący strop jaskini krasowej z jej spągiem. Powstaje on w efekcie równoczesnego rozwoju stalaktytu od stropu i stalagmitu od dna jaskini. Przy odpowiednio długim czasie przyrostu obu form leżących na jednej osi dochodzi do ich połączenia i powstania stalagnatu i z czasem kolumny naciekowej.
• Nacieki grzybkowe
  Drobne formy nacieków agrawitacyjnych, których kierunek wzrostu jest zawsze prostopadły do podłoża, bez względu na jego nachylenie. Ich długość rzadko przekracza 20 mm. Powstają z kalcytu wytrącającego się z wody, która podsiąka kapilarnie przez drobne szczelinki podłoża, lub z rozpryskujących się kropli.
• Heliktyty
  Nieregularne, ekscentryczne formy naciekowe powstające często w wyniku zwężenia lub zaczopowania kanalika zasilającego naciek. Te krystaliczne, zazwyczaj nieregularne, krzaczaste wyrostki rosnące w dowolnych kierunkach powstają zwykle na ścianach i stropach, a także na stalaktytach i polewach.
• Polewy
  Formy naciekowe w postaci grubych pokryw kalcytowych na ścianach i dnie, zbudowane z drobnokrystalicznego węglanu wapnia. W zależności od domieszek mogą przyjmować różne barwy.
• Żebra i nacieki kaskadowe
  Różnorodne formy zdobiące ściany oraz nachylony strop jaskini. Mogą zajmować duże powierzchnie, są charakterystycznie użebrowane w zależności od struktury skały, na której powierzchni powstają.
• Nacieki wełniste
  Powstają z mleka wapiennego, czyli uwodnionego węglanu wapnia o postaci gęstej wodnej zawiesiny mikrokrystalicznego osadu z różnymi domieszkami. Tworzą się na ścianie i stropie jaskini, często w kominach jaskiniowych. Swoją fakturą przypominają wełnę.
• Draperie i zasłony
  Ich powstawanie warunkuje powolny spływ kropli wody po ścianie lub stropie o odpowiednim nachyleniu. Mają ciekawe kształty przypominające zasłony lub tkaniny. Przenika przez nie światło jak przez materiał.
• Pola ryżowe
  Formy naciekowe powstające na dnie jaskini. Mogą być płaskie lub ułożone kaskadowo. Ich nazwa związana jest z podobieństwem do pól ryżowych widzianych z góry.
• Misy martwicowe
  Forma naciekowa, tworząca się na dnie jaskini ze skrystalizowanego węglanu wapnia i ma kształt niecki bądź misy. Jest efektem długiego cyklu odparowywania i wypełniania się niewielkich jeziorek jaskiniowych i wytrącania kalcytu na ich dnie i obrzeżach.
• Pizoidy – perły jaskiniowe
  formy kuliste, które powstają w wyniku koncentrycznego wytrącania się kalcytu wokół ośrodka krystalizacji, którym może być ziarno piasku lub okruch skalny, na dnie stojących lub wolno płynących wód jaskini.
• Krystaliczne skupienia kalcytu
  Skupienia ładnie wykształconych, często przejrzystych kryształów węglanu wapnia, tworzących na ścianach jaskiń zgrupowania w kształcie szczotek. Powstają także w głębi lub na obrzeżach jeziorek jaskiniowych, w warunkach powolnej i swobodnej krystalizacji.
• Kwiaty kalcytowe
  Krystaliczne formy kalcytu powstające w misach martwicowych i jeziorkach. Kalcyt krystalizujący na powierzchni wody przybiera płaski kształt przypominający pływające liście nenufarów.

www.jaskinianiedzwiedzia.pl