Na terenie fortu znajdują się przedmioty wielkogabarytowe takie jak pancerna wieża obserwacyjna, części pancernej wieży bojowej oraz części wysadzonych dział.

Budowa Fortu

Pierwsze dzieło forteczne powstało podczas budowy Grupy Siedliskiej w 1883 roku. Następnie zostało rozebrane a z pozostałości utworzono baterię artyleryjską. W chwili obecnej na terenie baterii widoczne są resztki murowanej bramy, brukowana rynna odprowadzająca wodę oraz stanowiska artyleryjskie. Na uwagę zasługuje dobrze zachowana sucha fosa otaczająca baterię oraz brukowana droga dojazdowa. Na zapolu zachowały się ponadto fundamenty po budynku kuchni oraz studnia.
W latach 1897-1900 wybudowano nowy fort około 200 metrów na północny- wschód od pierwotnego dzieła. Nowa lokalizacja na skraju wzgórza 230 m. zapewniała lepszą widoczność i pole ostrzału. Podstawowym zadaniem fortu była obrona doliny przez którą przebiegała droga oraz linia kolejowa łącząca Przemysl ze Lwowem. Ważnym zadaniem było również wspieranie ogniem artyleryjskim obrony fortu nr XIV Hurko.

Opis fortu

Był to fort pancerny uzbrojony w 2 armaty 8 cm. M 94 znajdujące się w wieżach pancernych. Na osi fortu znajdowała się pancerna wieża obserwacyjna kierująca ogniem dział baterii pancernej. W lewy bark fortu wbudowano tradytor uzbrojony również w 2 armaty kal. 8 cm. Obok tradytora dobudowano punkt obserwacyjny. Fort posiadał również odkryte stanowisko artyleryjskie. Wzdłuż wału znajdowały się stanowiska obronne piechoty. W lewej części fosy znajdowała się kaponiera przeciwstokowa. Centrum fortu zajmował budynek kazamatowy, w części koszarowej dwukondygnacyjny, w części schronowej jednokondygnacyjny.
Na parterze znajdowały się kazamaty pełniące rolę koszar, wartownia, magazyn żywności, studnia, pomieszczenie telefonistów, a w części centralnej schron pogotowia, magazyn amunicji oraz punkt opatrunkowy. Na piętrze znajdowała się kuchnia 2 kazamaty dla załogi oraz dla dowódcy fortu i oficerów. Na obu kondygnacjach znajdowały się ubikacje oraz 3 małe schrony pogotowia. Okna budynku zabezpieczały okiennice pancerne wyposażone w otwory strzelnicze. Załoga fortu liczyła 92 osoby w tym 88 szeregowców, 3 oficerów i komendant fort.

Działania wojenne

W czasie działań wojennych 1914/15 załoga fortu wspólnie z załogą fortu XIV Hurko zatrzymała zmasowany atak Rosjan przedzierających się doliną w kierunku Przemyśla.
Wobec miażdżącej siły ognia artyleryjskiego obu fortów Rosjanie zostali wyparci na pozycje wyjściowe.
Po rozkazie o poddaniu całej Twierdzy Przemyśl w dniu 22 marca 1915 r. na obiekcie wysadzono baterię pancerną, tradytor oraz budynek obrony fosy( kaponiera). W okresie międzywojennym na terenie fortu stacjonowało Wojsko Polskie o czym świadczą stare napisy wyryte w cegłach budynku koszar i bramy. Podczas prac ziemnych znajdowało się pozostałości z tego okresu: plomby , guziki. We wrześniu 1939 roku według relacji naocznego świadka w budynku koszaru schronienie znalazł wycofujący się oddział kawalerii polskiej przed atakiem samolotu niemieckiego. W tym czasie fort służył jako schronienie okolicznym mieszkańcom. W okresie okupacji radzieckiej fort służy jako zaplecze przy budowie okolicznych schronów z Linii Mołotowa. Znajdowała się tam między innymi ubojnia bydła. W celu lepszej komunikacji rozebrano część wału i zasypano fosę.

Wacław Górniak
Rudolf Górniak

---