Jaka jest historia Willi? Otóż znajdująca się w miejscu obecnej Willi prochownia, w której składowany był proch strzelniczy dla Miasta Krakowa na przełomie XVIII i XIX wieku uległa zniszczeniu na skutek wybuchu. Piękny to koniec dla prochowni, a początek dla Willi nieprawdaż? Pierwszy, parterowy dwór, który posiadał mury grubości ponad siedemdziesięciu centymetrów i stromy gontowy dach został wybudowany na jej ruinach. W 1916 zakupił go Napoleon Nikodem Cybulski (odkrywca adrenaliny), który po trzech latach zmarł. W 1921 kolejna właścicielka dworu Toroszewiczowa zamieniła go z Karolem Gustawem Domańskim na ówczesny dwór Domańskich w Zarzycach Wielkich.  W 1924 roku dwór będący już w posiadaniu Domańskich strawił pożar. Obecny wygląd dwór zawdzięcza kompletnej przebudowie w 1925 roku dokonanej przez Karola Gustawa Domańskiego, inżyniera górnika. Po podróżach do Włoch i Egiptu, na jego zlecenie architekt Leon Wilmann zaprojektował budowę dworu na podstawie szkiców renesansowych willi własnoręcznie wykonanych przez ojca Karola Gustawa Domańskiego właśnie we Włoszech.

Zespół dworski często nazywany jest z powodu wyżej Prochownią, ulica biegnąca wzdłuż zachodniego skrzydła dworu nosi tę nazwę, ale my nazywamy go Willą Domańskich, w końcu to Karol Gustaw Domański i Domańscy są twórcami jej pierwotnego, tak zewnętrznego, jak i wewnętrznego wyglądu i charakteru. Willa i otaczający ją park wraz z aleją lipową, która szpalerem drzew prowadzi do zabudowań są prawem chronionym zabytkiem. Na terenie parku znajduje się basen kąpielowy z epoki w kształcie kwadratu, a także kamienne mury dawnej wozowni i domku ogrodnika. Wyposażenie Willi stanowią między innymi jadalnia w Stylu Zakopiańskim zaprojektowana przez Stanisława Witkiewicza (ojca Stanisława Ignacego Witkiewicza - Witkacego) oraz wykonana we Lwowie Sypialnia Egipska, której nazwa pochodzi od niespotykanych nigdzie indziej, odtworzonych postaci i motywów egipskich, których rysynki nie kto inny jak Karol Gustaw Domański przywiózł z podróży do Egiptu, np. płaskorzeźby na wezgłowiu łoża przedstawiające harafistów odwzorowanych z grobowca Faraona Ramzesa III. Budynek Willi jest jednopiętrowy z wejściem użytkowym na wysokim przyziemiu od strony pólnocno-wschodniej, a wejściem reprezentacyjnym poprzez prowadzące do wspartego na czterch kolumnach arkadowego portyku eliptyczne schody dwubiegowe. Na parterze znajduje się dodatkowy salon z kominkiem, do którego wejście jest z foyer parteru. Z tego samego foyer dostajemy się po pięknych drewnianych schodach oświetlonych witrażem w lilie na piętro. Na drugim piętrze znajduje się sypialnia i obszerny strych. Część zachodnią Willi wieńczy wieża z pokojem na jej szczycie. Różnorodne podziały okien, dekoracje sztukatorskie, wieńce laurowe, maszkarony, wykusze, nieregularność bryły budowli nadają jej niezwykłej malowniczości.

Willa jest unikatowa pod wieloma względami. Stanowi harmonijne połączenie architektury z czasem - jest pięknym, inspirującym miejscem z duchem i duszą Młodej Polski. My jesteśmy zakochani, a Wy?

Opracowanie i tekst Bartosz Biliński

---