Do serca Tatrzańskiego Parku Narodowego wiedzie droga m.in. przez Kuźnice, które funkcjonują w świadomości większości turystów odwiedzających Zakopane i TPN jako miejsce, gdzie znajduje się dolna stacja kolei linowej na Kasprowy Wierch. Kuźnice to część Zakopanego położona w północnej części Doliny Bystrej w Tatrach Zachodnich, gdzie swój początek biorą szlaki na Kalatówki, Kondratową, Giewont, Kasprowy Wierch i Halę Gąsienicową.
Kuźnice mogą poszczycić się bogatą historią, ponieważ wzmiankowano o nich już w XVII w. Prawdopodobnie na przełomie XVII i XVIII w. powstał tu ośrodek hutniczy, o czym świadczą wzmianki o Hutach Hamerskich (hutach żelaza) z okresu panowania Augusta II Sasa. Rozwijające się huty przynosiły zyski i w drugiej połowy XVIII w. wraz ze starostwem nowotarskim wykupił je podstoli krakowski Franciszek Rychter Pelikańczyk, a następnie w 1773 r. zarząd nad Hutami Hamerskimi przejął zarząd powołany przez austriackiego zaborcę, który postanowił rozwinąć tatrzańskie zakłady. Jednak z powodu wyczerpania się złóż rud żelaza, w 1791 r. zaprzestano produkcji surówki. Kuźnice przeszły w ręce prywatne i zmieniały właścicieli do czasu, kiedy nabył je Węgier Jan Wincenty Homolacs, który zapoczątkował rozkwit Kuźnic jako ośrodka przemysłowego i nie tylko.
Dzięki odkryciu nowych złóż rudy żelaza syn Jana – Emanuel rozbudował zakłady hutnicze, jednak napotkał na ograniczenie w postaci braku opału do pieców. Gdy w 1824 r. Austriacy postanowili sprzedać podzielone na cztery części dobra kamery nowotarskiej, Emanuel Homolacs kupił dwie spośród nich (zakopiańską i białczańską). W 1833 r. Homolacsowie (Edward – bratanek Emanuela z żoną Klementyną) osiedli w wybudowanym przez siebie dworze w Kuźnicach. Dobrze prosperujące zakłady hutnicze osiągnęły miano jednych z największych ówczesnych ośrodków tej części Europy. Dzięki temu właściciele zakładów mogli realizować się także w innych dziedzinach i tak dwór w Kuźnicach zaczął pełnić rolę w kulturze. Przybywające pod Tatry znamienite osobistości zatrzymywały się wówczas w Kuźnicach. W połowie XIX w. przed dworem powstał ogród, w którym wybudowano fontannę, której elementy zachowały się do dzisiaj. Na początku drugiej poł. XIX w. w Kuźnicach Edward Homolacs zaczął tworzyć kolekcję przyrodniczą dzięki Antoniemu Kocyanowi, leśniczemu w dobrach Homolacsów, który uzupełniał zbiory (kolekcję można oglądać w Kuźnicach w odrestaurowanej Wozowni).
Wraz ze sprzedażą majątku w 1870 r. rozpoczął się okres upadku Kuźnic jako ośrodka przemysłowego. Zlicytowane na aukcji dobra trafiły w ręce hrabiego Władysława Zamoyskiego. Pod koniec XIX w. do Kuźnic przeniesiono także Szkołę Domowej Pracy Kobiet prowadzoną przez matkę hrabiego, generałową Jadwigę z Działyńskich Zamoyską. W związku z dążeniami szkoły do samowystarczalności w Kuźnicach powstały ogrody kwiatowe, owocowe i warzywne. Hrabia Zamoyski przekazał majątek na cele społeczne zakładając Fundację Zakłady Kórnickie, która ze względu na złe zarządzanie popadła w kłopoty finansowe i w efekcie została częściowo sprzedana. Szkoła została przekształcona w Gimnazjum i Liceum Gospodarcze, które zlikwidowano w 1948 r.
W latach 1951–2003 dawny teren dworski funkcjonował jako zespół szpitalny, administrowany przez Specjalistyczny Zespół Rehabilitacyjno-Ortopedyczny dla Dzieci i Młodzieży, który w 1997 r. przekształcił się w Klinikę Ortopedii i Rehabilitacji Dzieci i Młodzieży w Zakopanem Collegium Medicum Uniwersytetu Jagiellońskiego. Obiekty będące w złym stanie technicznym zostały przekazane w 2003 r. Tatrzańskiemu Parkowi Narodowemu na mocy ustawy o ochronie przyrody.
Dzień tygodnia | Godziny otwarcia | |
---|---|---|
poniedziałek | 09:00 - 15:00 | |
wtorek | 09:00 - 15:00 | |
środa | 09:00 - 15:00 | |
czwartek | 09:00 - 15:00 | |
piątek | 09:00 - 15:00 | |
sobota | 09:00 - 15:00 | |
niedziela | 09:00 - 15:00 |
Święta | Godziny otwarcia |
---|---|
2025.04.20 (niedziela) | x |
2025.04.21 (poniedziałek) | x |
2025.05.01 (czwartek) | x |
2025.05.03 (sobota) | x |
2025.06.19 (czwartek) | x |
2025.08.15 (piątek) | x |
2025.11.01 (sobota) | x |
2025.11.11 (wtorek) | x |
2025.12.25 (czwartek) | x |
2025.12.26 (piątek) | x |
kiedy? | nazwa | gdzie? | o czym? | za darmo | dla dzieci | |
---|---|---|---|---|---|---|
|
Działalność Zamoyskich Wystawa stała
|
Zespół dworsko-parkowy w Kuźnicach ul. Kuźnice 1 34-500 Zakopane Małopolskie Dokładne miejsce wystawy Spichlerz |
tak | |||
|
Ekspozycja stała Wystawa stała
|
Dróżniczówka Przed Wodogrzmotami Mickiewicza 34-500 Zakopane Małopolskie |
||||
|
Kolekcja Antoniego Kocyana Wystawa stała
|
Zespół dworsko-parkowy w Kuźnicach ul. Kuźnice 1 34-500 Zakopane Małopolskie Dokładne miejsce wystawy Wozownia |
tak | |||
|
Podhalanie Wystawa stała
|
Zespół dworsko-parkowy w Kuźnicach ul. Kuźnice 1 34-500 Zakopane Małopolskie |
tak | |||
|
Sala Odrkyć Wystawa stała
|
Centrum Edukcacji Przyrodniczej ul. Chałubińskiego 42a 34-500 Zakopane Małopolskie |
przyroda | |||
|
Tatrzańskie Lapidarium Wystawa stała
|
Centrum Edukcacji Przyrodniczej ul. Chałubińskiego 42a 34-500 Zakopane Małopolskie Dokładne miejsce wystawy ul. Karłowicza 21 |
geologia | tak | ||
|
Wystawa Centrum Wystawa stała
|
Centrum Edukcacji Przyrodniczej ul. Chałubińskiego 42a 34-500 Zakopane Małopolskie |
przyroda | tak | tak | |
|
Zakopanego w drugiej połowie XIX wieku Wystawa stała
|
Zespół dworsko-parkowy w Kuźnicach ul. Kuźnice 1 34-500 Zakopane Małopolskie Dokładne miejsce wystawy Spichlerz |
tak |