14:00 – Gdzie jest obraz? O iluzji w sztuce malarskiej
wykład dla młodzieży

Fascynacja malarską iluzją sięga czasów antycznych. Starożytna koncepcja sztuki oparta była na przekonaniu, że obrazy powinny naśladować naturę, a artyści doskonalić środki w jej odzwierciedlaniu. Z zachowanych opisów i anegdot wynika, że ówcześni malarze tworzyli dzieła realistyczne, a nawet hiperrealistyczne, których celem było oszukanie widzów, zatarcie granicy pomiędzy tym, co namalowane, a tym co prawdziwe.

Malowidła iluzjonistyczne powstawały w sztuce europejskiej w wielu odmianach i w różnych czasach. Doskonały wyraz znalazły w XV wieku, kiedy to włoska koncepcja perspektywy linearnej spotkała się z drobiazgowym odzwierciedlaniem rzeczywistości, wypracowanym przez mistrzów niderlandzkich za pomocą techniki olejnej. Od tego czasu powstały obrazy, które historycy sztuki określili później mianem trompe-l’oeil (złudzenie oka).

W czasach przed fotografią malarze prześcigali się w sztuce iluzji. Wykład będzie opowieścią o najdoskonalszych jej realizacjach od antyku aż po współczesny street art.

18:00 – Ile za sztukę? O wartości dzieł sztuki dawniej i dzisiaj
wykład dla dorosłych

Co powoduje, że kawałek płótna lub deski zamalowany farbami osiąga dzisiaj wyjątkowo wysokie ceny i czy zawsze tak było? 450 milionów dolarów to kwota, jaką w 2017 roku zapłacono za „Salvatora Mundi” Leonarda da Vinci. To więcej niż koszt luksusowych rezydencji mieszczących się w najdroższych lokalizacjach świata.

W czasach średniowiecznych i nowożytnych malowidła nie były najdroższymi dziełami sztuki. W inwentarzu Medyceuszy z 1492 roku wymienionych i oszacowanych jest wiele dóbr. Znacznie wyżej niż malowidła cenione były tam tapiserie, antyczne kamee, kamienne wazy i różnego rodzaju curiositá, dziwy natury, umieszczone w misternych konstrukcjach i oprawach, jak np. strusie jaja, czy rogi jednorożca (w rzeczywistości kły narwala).
Rembrandt, który z impetem wszedł na rynek sztuki w Amsterdamie na początku lat 30. XVII wieku, kupił dom za 13 000 guldenów, natomiast domek dla lalek Petroneli Oortman (1686-1710, Rijksmuseum, Amsterdam) z pełnym, zbieranym latami wyposażeniem, przez spadkobierców właścicielki został sprzedany za 30 000 guldenów, a więc za cenę prawdziwego domu i to przy jednym z głównych kanałów Amsterdamu.

Przedmiotem wykładu będą wartości dzieł sztuki, to ile płacono za nie dawniej, a ile dzisiaj. Będzie to zarazem opowieść o  wartościach dzieł sztuki, a zarazem o zmieniających się gustach i preferencjach.

Dr Grażyna Bastek

Historyczka sztuki i publicystka. Pracuje w Muzeum Narodowym
w Warszawie, jest również wykładowczynią w Instytucie Historii Sztuki i na Podyplomowych Studiach Muzealniczych UW oraz w Akademii Teatralnej w Warszawie. Specjalizuje się w historii nowożytnego malarstwa europejskiego i w technikach dawnych mistrzów. Jest autorką książki „Warsztaty weneckie w drugiej połowie XV i w XVI wieku. Bellini, Giorgione, Tycjan, Tintoretto”, Warszawa 2010.

Zajmuje się popularyzacją sztuki, jej eseje o malarstwie ukazywały się w: „Newsweek Historia”, „Vogue Polska”, „Przekroju” i „Dwutygodniku.pl”. W II programie Polskiego Radia współtworzy audycję „Jest taki obraz”. W 2020 roku wydała dwa tomy esejów o malarstwie „Rozmowy obrazów”, w których dzieła mistrzów dawnych i nowoczesnych połączone są za sprawą podejmowanych tematów lub środków artystycznych. Książki te nagrane są również w postaci audiobooka, a czyta je autorka.

Prowadzi stronę www: Grażyna Bastek. Galeria Osobliwości oraz podcast „Po co sztuka?”

Fot: Jacek Poremba