Dział historii miasta i regionu im. Władysława Tarczyńskiego ma układ chronologiczny. Ekspozycja ukazuje dzieje ziemi łowickiej, począwszy od najstarszych śladów osadnictwa na tym terenie po czasy współczesne. Wystawa obejmuje zabytki archeologiczne – narzędzia, ceramikę, militaria pochodzące z kolekcji W. Tarczyńskiego oraz eksponaty pozyskane podczas badań archeologicznych prowadzonych na terenie dawnego województwa skierniewickiego. Ukazuje rozwój miasta od średniowiecza po XX w. O kształcie miasta i zamku prymasowskiego informują najstarsze zachowane grafiki i wykonane na ich podstawie makiety (widok Łowicza w pocz. XVII w. z dzieła G. Brauna i F. Hogenberga „Civitates Orbis Terrarum” oraz widok zamku łowickiego wg E. J. Dahlberga z 1655 r.). Nawiązaniem do zamku łowickiego jest jeden ze szkiców autorstwa Stanisława Noakowskiego z 1925 r. Prezentowane są również detale architektoniczne, w tym herma renesansowa z nagrobka prymasa Jakuba Uchańskiego – dzieło Jana Michałowicza z Urzędowa z ok. 1580 r. oraz druki z oficyny prymasowskiej (XVIII-XIX w.). Z dawnego klasztoru dominikanów w Łowiczu pochodzą oryginalne kute drzwi z datą 1561 r. Ekspozycję tworzą ponadto liczne przykłady uzbrojenia, w tym jedyny z terenu Łowicza późnośredniowieczny miecz odkryty w 2013 r. przy ul. Długiej.

Świadectwem działalności rzemieślniczej i handlowej w Łowiczu są eksponaty związane z historią cechów – kolekcja pieczęci, znaki cechowe, sztandar Zgromadzenia Majstrów Cechu Rzeźniczego, narzędzia i wyroby rzemieślnicze (m.in. naczynia cynowe i miedziane, wyroby kowalskie, ślusarskie, kafle, klocki do drukowania tkanin). Zamożne mieszczaństwo łowickie stylizowało się na szlachtę, o czym świadczą portrety trumienne z II poł. XVII – pocz. XVIII w., a z ceremoniałem pogrzebowym szlachty polskiej w XVII/XVIII w. są związane trumienne tarcze herbowe oraz portret epitafijny Józefa Niesułkowskiego.

Jedną z aranżacji na ekspozycji jest Gabinet kolekcjonera z przełomu XIX i XX w. Wykonano ją w oparciu o archiwalne zdjęcia zbiorów Tarczyńskiego i eksponaty z jego kolekcji. W gabinecie prezentowane są przykłady „starożytności”, które gromadził – zabytki archeologiczne, przyrodnicze, pamiątki z podróży, dzieła sztuki, przedmioty użytkowe, zabytkowa broń. Na uwagę zasługuje bogaty księgozbiór w szafie bibliotecznej. Wśród obrazów należy wymienić portrety: Macieja z Bielaw – kasztelana łęczyckiego, Joanny Grudzińskiej – księżnej łowickiej oraz ojca Władysława Tarczyńskiego – Kazimierza.

Kolejną aranżacją jest wnętrze mieszkalne z XIX/XX w. – salonik, którego wyposażenie stanowią meble w stylu rokokowym, klasycystycznym, biedermeier, eklektycznym oraz piec terakotowy z wizerunkami królów polskich, wykonany w końcu XIX w. w manufakturze księcia Michała Piotra Radziwiłła w Nieborowie. Ściany zdobią m.in. portrety: Tadeusza Kościuszki, Ks. Józefa Poniatowskiego, Napoleona Bonaparte, Marii z Łączyńskich Walewskiej, Joanny Grudzińskiej.

Wiek XIX reprezentują również eksponaty związane z walką Polaków o niepodległość (Powstanie Listopadowe, Powstanie Styczniowe). Są to: mundur oficerski z 1831 r., broń powstańcza, pamiątki żałoby narodowej, w tym zespół tzw. czarnej biżuterii, noszonej przez ludność cywilną podczas Manifestacji Narodowych oraz kolekcja medali patriotycznych z okresu zaborów. Na uwagę zasługują sylwetki gen. Stanisława Klickiego, Artura Zawiszy Czarnego, Walentego Grobelnickiego (ostatniego weterana powstania styczniowego w Łowickiem) i Romualda Oczykowskiego (łowickiego historyka z przełomu XIX i XX w.). W nurt patriotyczny wpisują się ponadto pamiątki po Ochotniczej Straży Ogniowej w Łowiczu, jednej z pierwszych w Królestwie Polskim, powstałej w 1879 r.

Na wystawie znajdują się również rysunki i drzeworyty Jana Zdzisława Konopackiego (1856 – 1894), ilustratora współpracującego z „Tygodnikiem Ilustrowanym” i „Kłosami”. Jego „Widoki Łowicza”, które ukazały się w 1872 r., reprodukowano w latach następnych m.in. w postaci kart pocztowych. Muzeum prezentuje również kilka prac Józefa Chełmońskiego, wybitnego malarza urodzonego w 1849 r. w Boczkach pod Łowiczem: rysunki „Oberek / W Sudanie”, ,,Bójka polskich żebraków”, szkic olejny „Krajobraz z jeziorkiem w lesie”.

Wystawę historyczną zamyka sala poświęcona I i II wojnie światowej w regionie łowickim. Prezentowane są: elementy uzbrojenia armii carskiej i pruskiej pochodzące z pól bitewnych w okolicach Bolimowa, Mogił, Woli Szydłowieckiej, Kozłowa Biskupiego. Eksponaty te w większości przekazali członkowie Stowarzyszenia Historycznego im. 10 Pułku Piechoty w Łowiczu. Cennym źródłem ikonograficznym tego okresu jest seria ponad 30 kart pocztowych, wydanych przez Niemców – „Łowicz. Kriegsschauplatz 1914/15” [Łowicz. Widoki wojenne 1914/15], przedstawiających łowickie ulice, rynki, place oraz ich mieszkańców. W 1919 r. stacjonował w Łowiczu 20 Pułk Strzelców Polskich, którego przeglądu dokonał gen. Józef Haller. Po „Hallerczykach” pozostały elementy umundurowania, broń oraz fotografie. W okresie międzywojennym w mieście stacjonował 10 Pułk Piechoty, po którym zachowało się umundurowanie i wyposażenie żołnierskie. Z czasów II wojny światowej pochodzą mundury, broń i dokumenty ofiarowane przez łowiczan walczących na różnych frontach europejskich.

Wystawę historyczną kończy wątek rapperswilski. W 1953 r. za pośrednictwem Muzeum Narodowego w Warszawie przekazano do łowickiego muzeum ponad 1000 eksponatów z Muzeum Polskiego w Rapperswilu, które od końca XIX w. stanowiło centrum polityki, kultury i nauki polskiej emigracji. Podczas II wojny światowej odegrało ważną rolę w życiu internowanych w Szwajcarii polskich żołnierzy z 2 Dywizji Strzelców Pieszych. Spośród przekazanych eksponatów na wystawę wybrano archiwalia i pamiątki po internowanych oraz ołtarz polowy wykonany w 1935 r. przez rzeźbiarza – samouka z Zielonki Nowej, Wincentego Flaka.