Misja: Polska to wystawa o romantycznej idei wolności przeniesionej w realia II wojny światowej i czasów powojennych.

Na przykładzie życiorysów Jana Nowaka-Jeziorańskiego i Władysława Bartoszewskiego prezentuje losy pokolenia, które dorastało w wolnej po 123 latach zaborów ojczyźnie, ale w 1939 roku stanęło przed koniecznością walki o niepodległość, a następnie o suwerenną obecność Polski w nowoczesnej Europie. Obaj świadkowie historii przekazali Ossolineum bezcenne zbiory dokumentujące ich losy, wydarzenia, w których uczestniczyli, a także kolekcje dzieł sztuki i archiwa.

We wrześniu 1939 roku, po agresji hitlerowskich Niemiec, a potem także Związku Sowieckiego na Polskę, stanęli przed tym samym wyborem, co młodzi Polacy w listopadzie 1830 roku i w styczniu roku 1863: bić się czy nie? Odpowiedź była dla nich oczywista: bić się. Nie wiedzieli wtedy, że ta walka potrwa aż pół wieku.

Władysław Bartoszewski był więźniem Auschwitz i stalinizmu, przez kilkadziesiąt lat walczył o pamięć o Armii Krajowej i Polskim Państwie Podziemnym. Nowak-Jeziorański trzykrotnie przebijał się przez ogarniętą wojną Europę do władz Polski na uchodźstwie, po wojnie przez ćwierć wieku kierował Radiem Wolna Europa.

Rok 1989 nie oznaczał końca walki o Polskę. Nowak-Jeziorański jako doradca Rady Bezpieczeństwa Narodowego USA zabiegał o przyjęcie Polski do Paktu Północnoatlantyckiego, Bartoszewski był dwukrotnie ministrem spraw zagranicznych Rzeczypospolitej. Uznali swoją misję za zakończoną, kiedy Polska została członkiem NATO i Unii Europejskiej.

Na pierwszym i drugim piętrze wystawy stałej Misja: Polska znajduje się siedem sal ekspozycyjnych. Wystawa powstała w oparciu o przekazane do Ossolineum zbiory Jana Nowaka-Jeziorańskiego i Władysława Bartoszewskiego. Obaj przez całe życie zgromadzili niezwykle cenne archiwa, księgozbiory, nagrody, pamiątki, dzieła sztuki.

Dar Jana Nowaka składa się z bogatej kolekcji rękopisów i archiwaliów obejmujących m.in. działalność wojenną fundatora, liczne dokumenty dotyczące jego wypraw kurierskich i pracy prowadzonej w ramach wymierzonej w Niemców dywersyjnej Akcji N, fotografie z powstania warszawskiego. Najważniejszą część stanowią materiały z okresu 23 lat kierowania przez Nowaka-Jeziorańskiego Rozgłośnią Polską Radia Wolna Europa. Są wśród nich skrypty audycji, wywiady z informatorami, tajna korespondencja, fotografie, memoranda. Ważną część stanowią materiały dotyczące audycji z udziałem zbiegłego na Zachód komunisty Józefa Światły oraz zorganizowanej przez Komitet Wolnej Europy, a koordynowanej między innymi przez Jana Nowaka-Jeziorańskiego tak zwanej akcji balonowej, która polegała na transportowaniu do Polski, za pomocą tysięcy balonów, broszur z rewelacjami Światły, zawierającymi informacje o kulisach działania UB i PZPR. W przekazanych archiwach znajduje się również zbiór listów m.in. z Jerzym Giedroyciem, Zbigniewem Brzezińskim, Witoldem Gombrowiczem czy Gustawem Herlingiem-Gruzińskim oraz archiwa osobowe, np. Tadeusza Żenczykowskiego, a także dokumentacja pracy Jana Nowaka w Waszyngtonie na rzecz przyjęcia Polski do NATO, jego biblioteka oraz archiwum osobiste. Dar to także bezcenna kolekcja dzieł sztuki, w tym obrazy – jak Utopiona w Bosforze Jana Matejki, Wesoły kwaterunek Józefa Brandta, ponad 350 grafik akwareli, setki numizmatów – m.in. denar Bolesława Krzywoustego, a także otrzymane przez Jana Nowaka najwyższe odznaczenia i medale: w tym Prezydencki Medal Wolności przyznany mu z rąk Billa Clintona w 1996 roku.

Dar Władysława Bartoszewskiego obejmuje potężny zbiór gromadzonych przez całe życie druków i archiwaliów, dotyczących najnowszej historii Polski. Znajdują się w nim m.in. książki i czasopisma konspiracyjne, plakaty, ulotki i zdjęcia z okresu okupacji, setki druków z lat 1939-1940, w większości unikaty. Bezcenny jest zbiór pokwitowań odbioru pieniędzy przez osoby pochodzenia żydowskiego, którym pomagała Rada Pomocy Żydom „Żegota”, czyli tzw. archiwum „Felicji”, zgromadzone przez działacza „Żegoty” Maurycego Herlinga-Grudzińskiego (brata pisarza, Gustawa). Kolekcja to także ogromne archiwum prywatne Bartoszewskiego z różnych okresów jego działalności opozycyjnej i politycznej w wolnej Polsce, dokumentacja wydawnicza i liczna korespondencja. Prywatna biblioteka obejmuje publikacje dotyczące historii Żydów i relacji polsko-żydowskich, historii drugiej wojny światowej i stosunków polsko-niemieckich. W skład daru, podobnie jak w przypadku Jana Nowaka-Jeziorańskiego, wchodzą także liczne nagrody, medale i dyplomy przyznane Władysławowi Bartoszewskiemu, w tym Order Orła Białego i medal Sprawiedliwy Wśród Narodów Świata.