Wiedza o historii średniowiecznej Litwy u przeciętnego odbiorcy to najczęściej kilka faktów dotyczących Władysława Jagiełły czy księżniczki Aldony, którą pojął za żonę Kazimierz Wielki. Tymczasem dzieje tego kraju są niezwykle barwne oraz złożone – Litwa, choć bliska nam geograficznie, rozwijała się w zupełnie innym rytmie i tempie.

Wystawa przybliży odbiorcom historię Litwy, począwszy od wielkiej różnorodności zasiedlających ją plemion, przez okres wczesnośredniowiecznych wojen i krucjat aż po zjednoczenie i koronację Mendoga na króla w roku 1253. Ostatnią ważną datą będzie rok 1323 – wtedy to w źródłach pisanych pojawia się pierwsza wzmianka o Wilnie. W roku 2023 stolica Litwy obchodzi 700. urodziny – jest to więc doskonała okazja, aby zaprezentować polskim odbiorcom ekspozycję poświęconą historii naszych północno-wschodnich sąsiadów.

Na wystawie przedstawione zostaną także praktyki funeralne, wojskowość oraz kultura materialna zwykłych mieszkańców oraz elit. Przez całą ekspozycję zwiedzających poprowadzi oś czasu, która podkreślać będzie najważniejsze daty związane z historią Litwy. Odnosić się będzie także do wydarzeń znanych odbiorcom z historii Polski, które miały miejsce w zbliżonych czasach.

Zaprezentowanych zostanie ponad 500 zabytków, pochodzących ze zbiorów Litewskiego Muzeum Narodowego oraz Państwowego Rezerwatu Kulturowego w Kiernowie. Nad jej przygotowaniem pracuje międzynarodowy, polsko-litewski zespół kuratorów, który zapewni wysoki poziom merytoryczny przedsięwzięcia. Pokazane zostaną zabytki ze skóry (obuwie, sakiewki), kości, a także biżuteria (kolie, wisiorki, pierścionki, zapinki, masywne miedziane i srebrne naszyjniki i bransolety) broń i uzbrojenie (miecze, groty włóczni i strzał oraz elementami rzędu końskiego - strzemiona, ostrogi, wędzidła) oraz przedmioty składne do grobów kobiet. Każda z powyższych kategorii będzie szeroko reprezentowana przez przedmioty charakterystyczne dla poszczególnych plemion bałtyjskich. Chcemy zdecydowanie podkreślić fakt, że kultura materialna przodków dzisiejszych Litwinów była niezwykle różnorodna. Na wystawie znajdą się także pierwsze litewskie monety.