Na wystawie zaprezentowano 335 najciekawszych zabytków pozyskanych w trakcie dotychczas przeprowadzonych badań i nadzorów archeologicznych w różnych częściach Krasnegostawu, dzięki którym możemy lepiej poznać dzieje miasta i jego rozwój przestrzenny od pradziejów po czasy nowożytne i współczesne.

Najliczniejszą i najbardziej różnorodną grupę eksponatów stanowią zabytki odkryte podczas remontu dawnego kolegium jezuickiego, wzniesionego na fundamentach XVII-wiecznych mieszczańskich kamieniczek, a użytkowanego przez 300 lat. Po kasacie zakonu jezuitów w 1773 r., w budynku klasztornym mieściły się m.in. koszary wojskowe i lazaret. Stąd udokumentowana różnorodność zabytków. Najwięcej znaleziono ceramiki naczyniowej, w tym fragmenty ceramiki pradziejowej, prawie całe naczynie z okresu wpływów rzymskich, kilka naczyń, głównie siwaków, wiele fragmentów talerzy, mis, garnków z gliny: siwych, szkliwionych, połmajolikowych, datowanych od XIV do XX w. Wśród przedmiotów użytkowych znalazły się również: gliniane cybuszki fajek, porcelanowa waza (Anglia, ok.1847 r.) oraz kilka fragmentów naczyń fajansowych i porcelanowych. Drugą liczną grupę zabytków stanowią naczynia szklane i ich fragmenty, w tym kielichy i stopki kielichów, pucharków, szklaneczki z XVII-XVIII w., butelki i buteleczki (XIX-XX w.).

Niedużą grupę eksponatów, jednakże bardzo ciekawą, stanowią monety, w tym srebrny szeląg Stefana Batorego wybity w 1586 r. i szelągi litewskie z XVII w., wyroby z żelaza, takie jak zawias do drzwi, gwoździe kute, podkowa, ostroga, scyzoryk francuski Opinel w drewnianej oprawie, miedziany kubek i czajnik oraz sakiewka skórzana. Do niezwykłych okazów należą "skamieniałe drzewo" i nieokreślony przedmiot z piaskowca.

W dawnych obiektach o różnej funkcji, m.in. katedrze, kolegium jezuickim, znajdowały się piece grzewcze zbudowane z kafli. Najstarsze zachowane we fragmentach mają kształt trójkątny z bogato zdobioną płytką (XVI-XVIIw.) i pochodzą prawdopodobnie z nieistniejącej katedry. Pozostałe mają glazurowaną na zielono lub brązowo płytkę i tylną część, zwaną kołnierzem (XVII w.). Oprócz nich ocalały bardzo dekoracyjne kafle XVIII-wieczne malowane kobaltem, a także XIX-wieczne, w tym narożne oraz zakończenia pieców.

Uzupełnieniem wystawy są fotografie ukazujące przebieg prac remontowych w budynku dawnego kolegium jezuickiego w latach 1995-98, rekonstrukcje planów Krasnegostawu w 1 połowie XVI w. i XVIII w. wg K. Pawłowskiego z 1968 r., odbitki planów z 1811 r. i 1830 r. oraz widoków zamku wg akwarel Z. Vogla z 1794 r. i 1812 r.

Autor: Muzeum Regionalne w Krasnymstawie