Wystawa jest hołdem oddanym lotnikom Marynarki Wojennej, nawiązującym do 100 rocznicy utworzenia Morskiego Dywizjonu Lotniczego w Pucku oraz 90 rocznicy przelotu przez Atlantyk kpt. pil. Stanisława Skarżyńskiego. Jej koordynatorką jest Dagmara Krukowska, pracownik merytoryczny i dokumentalista Muzeum Sił Powietrznych w Dęblinie.

Na wystawie prezentujemy wybrane elementy umundurowania lotników Marynarki wojennej RP od czasów powstania lotnictwa morskiego do dnia dzisiejszego. Są to mundury galowe i służbowe pilotów MW oraz mundury obsługi technicznej, a także różne typy kombinezonów MUP – morskiego ubioru pilota. Jest to między innymi  Morski Ubiór Pilota – Rescue Pack (MUP-RP) prezentujący system morskiego ubioru pilota MUP-RESCURE PAK – Zestawu Przetrwaniowego MUP, który był uhonorowany GRAND – PRIX „LIDER BEZPIECZEŃSTWA PAŃSTWA 2022”  na Międzynarodowym Salonie Przemysłu Obronnego MSPO Kielce 2020.

Pani Dagmara Krukowska, otwierając wystawę razem z Panią Dyrektor Muzeum Sił Powietrznych w Dęblinie – Moniką Żmudą, podkreślała konteksty historyczne oraz kuluary kilkumiesięcznego  tworzenia tej ekspozycji. Mówiła między innymi:

Po odzyskaniu w 1918 roku przez Polskę niepodległości po 123 latach niebytu państwowego, wszystko było pierwsze, budowane od początku. Począwszy od spraw najważniejszych, dotyczących ustroju państwa, parlamentu, rządu, poprzez wygląd żołnierza – jego umundurowanie, czyli kurtki, pagony, czapki, do spraw najdrobniejszych, jak np.: przysłowiowe guziki na żołnierskich mundurach.

Szacunek do munduru, tak ważny w naszym społeczeństwie i posiadający wielowiekowe tradycje, pociągał za sobą  dbałość o detale takie, jak mundurowe dodatki, które także spełniają ważną rolę, pozwalając odróżniać poszczególne rodzaje wojsk. Dodatkowo budują morale. W pierwszych latach po odzyskaniu niepodległości nie było „mniej ważnych spraw” – wszystkie były jednakowo istotne – amunicja w ładownicach i orzełek na maciejówce.

Mundur lotniczy był i  jest projektowany z myślą o bezpieczeństwie i zadaniach, które mają wykonywać piloci „morscy” w powietrzu, nad akwenami wodnymi, jak również personel naziemny, przygotowujący statki powietrzne do lotów. Nie bez znaczenia jest także wygląd munduru, podczas wszelkiego rodzaju parad, czy uroczystości wojskowych.

Tym właśnie aspektom Lotnictwa Marynarki Wojennej poświęcona jest nasza wystawa

Inspiracją do podjęcia tego tematu jest jubileusz, który obchodzimy w tym roku. W 2023 roku mija 100. rocznica kształtowania się podstawowych struktur polskiego lotnictwa morskiego. Rozkazem Ministra Spraw Wojskowych z 16 marca 1923 r. powołano do życia Morski Dywizjon Lotniczy (MDLot), z siedzibą w Pucku. 31 grudnia 1923 r. wydano zarządzenie do opracowania zasad tymczasowej organizacji lotnictwa morskiego na stopie pokojowej.

Ceremonia otwarcia wystawy była również okazją do promocji albumu „Obchody 100-lecia Morskiego Dywizjonu Lotniczego w Pucku”, wydanego przez Stowarzyszenie Historyczne MDLot z Pucka. O albumie oraz o zaangażowaniu członków Stowarzyszenia w kultywowanie tradycji lotnictwa morskiego opowiedział członek zarządu Stowarzyszenia – komandor rezerwy MW RP – Mariusz Konarski.

Ekspozycja, którą Państwu prezentujemy, powstała z kilku zasadniczych elementów. Dwa z nich, które mieliśmy już wcześniej do dyspozycji to:

• bogata kolekcja kombinezonów lotniczych i elementów wyposażenia morskiego ubioru pilota, pozyskana od pana Mariusza Kozioła
• wystawa „Skrzydła na fali”, która zgromadziła część eksponatów – miedzy innym makietę MDLot w Pucku, będącą częścią obecnej ekspozycji.

Wystawa składa się z dwóch zasadniczych części:

Pierwszą są plansze informacyjne opowiadające i prezentujące w tekście, na grafikach, zdjęciach i obrazach, kształtowanie mundurów i kombinezonów lotnictwa Marynarki Wojennej na przestrzeni 100 lat. Plansze wzbogacone zostały o niezwykle interesujące interpretacje malarskie Jarosława Wróbla, specjalizującego się w tematyce marynistycznej. Już drugi raz mamy przyjemność prezentować twórczość tego artysty.

W tej części prezentujemy sylwetki morskiego ubioru pilota oraz statki powietrzne lotnictwa MW RP – od czasu jej powstania do dnia dzisiejszego.

Drugim zasadniczym elementem ekspozycji są sylwetki umundurowania lotników morskich w różnorodnych wariantach. Począwszy od okresu międzywojennego, powojennego, aż do czasów obecnych. Sylwetki zostały skomponowane dzięki posiadanym zasobom muzealnym oraz pozyskane dzięki wypożyczeniu eksponatów. Kolekcja jest nadzwyczaj bogata. Musieliśmy ograniczyć liczbę prezentowanych mundurów ze względu na niedobór przestrzeni, dostępnej do organizacji wystawy.

Eksponaty obrazują poruszaną tematykę poprzez prezentację kombinezonów lotniczych, emblematów, odznak, naszywek, elementów wyposażenia statków powietrznych oraz systemów ratowniczych Lotnictwa Marynarki Wojennej RP.

Zebranie tak pokaźnej  i różnorodnej kolekcji nie byłoby możliwe gdyby nie życzliwość, pomoc i współpraca wielu instytucji i osób prywatnych. Wśród nich znaleźli się:

• Instytut Techniczny Wojsk Lotniczych – dziękujemy za pomoc merytoryczną w gromadzeniu instrukcji, opisów technicznych do kombinezonów lotniczych prezentowanych na wystawie – MUP i MSK. Dzięki ITWL możemy również zaprezentować najnowsze rozwiązania technologiczne z zakresie zabezpieczenia i komfortu pracy żołnierza Sił Zbrojnych RP.
• Wojskowy Instytut Medycyny Lotniczej oraz dr n. med. Krzysztof Kowalczuk – dziękujemy za przekazanie kombinezonu lotniczego.
• Dziękujemy Panu Mirosławowi Czaplickiemu, który jest kolekcjonerem prezentowanych naszywek dot. specjalności Lotnictwa Morskiego. Jego kolekcje niejednokrotnie wzbogacają nasze ekspozycje.
• Prof. Józef Zieliński stały współpracownik muzeum – kolekcja odznak pułkowych LMW od 1948 roku.
• Instrukcje do morskiego ubioru pilota MSK otrzymaliśmy od Szefostwa Techniki Lotniczej Inspektoratu Wsparcia Sił Zbrojnych w Bydgoszczy.
• Wyjątkowe wsparcie otrzymaliśmy od Lotniczej Akademii Wojskowej w osobie prorektora ds. kształcenia, płk. dr. inż. Andrzej Truskowskiego, który przekazał współczesny mundur galowy oficera MW.
• Prof. Janusz Ćwiklak przekazał różne elementy umundurowania.

Przy tworzeniu tak dużej eskpozycji musimy wyróżnić dwóch oficerów, którym pragniemy wyrazić szczególną wdzięczność. Sa to:

• Kmdr dypl. pil. nawig. w st. spocz. Janusz Kaczmarek. Były szef lotnictwa MW. Pan Komandor dosłownie przejechał przez całe wybrzeże w poszukiwaniu morskiego ubioru pilota. Serdecznie dziękujemy!
• Kmdr nawig. w st. spocz. dr Waldemar Wójcik – pierwszy dyrektor muzeum,  nasz wieloletni współpracownik, ale przede wszystkim znawca tematu, który również przekazał wiele obiektów i służył pomocą merytoryczną. Pan komandor jest nieformalnym kustoszem tej ekspozycji. Zna lotnictwo Marynarki Wojennej od podszewki!

Współtwórcami wystawy są też inni pracownicy Muzeum – w szczególności Działu Historii Lotnictwa i Edukacji, Działu Zbiorów oraz Działu Organizacji i Udostępniania Wystaw. Ekspozycja będzie czynna do końca wakacji przyszłego roku. Serdecznie polecamy jej zwiedzanie!

Tekst: D. Krukowska, J. Mitek, K. Kasprzak
Foto: K. Kasprzak, J. Zagożdzon