Wystawa stanowi refleksyjną podróż w czasie i przestrzeni. W czasie wędrówki przez kolejne sale ekspozycyjne odkrywamy nie tylko nowe obrazy, podlegamy naukowemu wtajemniczeniu, ale przede wszystkim zbieramy okruchy mozaiki tożsamościowej. Poprzez kolejne odsłony ekspozycji poznajemy odpowiedzi na pytania: Skąd się wywodzimy? Jakie są nasze korzenie? Kim jesteśmy?

Myślą przewodnią wystawy Nasza Tożsamość jest chęć zwrócenia uwagi na problem tożsamości ludzi zamieszkujących wschodnią część Śląska, dzisiejsze województwo śląskie i wschodnią część opolskiego. Wystawa jest wielowątkowa, zwraca uwagę na skomplikowaną historię Śląska oraz fakt, że wielokulturowość to nasze bogactwo. Nie daje widzowi gotowych odpowiedzi, raczej zmusza do myślenia, stara się burzyć stereotypy. Podstawowym jej celem jest przybliżenie kultury i historii Żor, poczynając od średniowiecza do czasów współczesnych, wzbudzenie zainteresowania historią Żor i całego Górnego Śląska, a także próba odpowiedzi na pytanie, kim są współcześni żorzanie, Ślązacy. Skąd pochodzimy, gdzie są nasze korzenie i dokąd zmierzamy?

Słowo od komisarza wystawy Nasza tożsamość

Tożsamość jest dookreśleniem bytu. Jestem, więc mam świadomość, kim jestem. Stwierdzenie to nie jest jednak tak oczywiste w zetknięciu z realiami życia. Naszą tożsamość najczęściej dookreślają potrzeby dnia codziennego i najbliższe otoczenie. Dopiero konfrontacja ze światem zewnętrznym, bez znaczenia jak odległym, zwraca naszą uwagę na problem podstawowy. Kim jestem, zastanawiam się, kiedy pojawia się obcy. Europa zmieniająca się, migrująca, borykająca się z problemami – to Europa również naszego najbliższego otoczenia. W ze- tknięciu z obcym, innym, poszukujemy własnego desygnatu. Szukamy argumentów i wykład- ni naszego jestestwa.

Wystawa Nasza tożsamość jest próbą wyjścia naprzeciw takim poszukiwaniom. Mówi o tożsamości miejsca i ludzi, ale próbuje również uchwycić aspekt tożsamości w sensie historycznym i społecznym. Ekspozycja wędruje w czasie, pokazując najciekawsze wątki życia codziennego związane z kolejnymi pokoleniami. Narracja jest prowadzona z punktu widzenia współczesności – tu i teraz stanowi punkt wyjścia rozważań.

Każde pokolenie jest reprezentowane przez wybrane pomieszczenie, charakterystyczne dla danego okresu historycznego. Przechodzimy przez komorę ze sprzętami pradziadków, kuchnię dziadków, duży pokój z M-4 rodziców, kończąc w młodzieżowym pokoju z lat 80. Długa przechadzka, podczas której eksponaty stają się znakami rozpoznawczymi. Rozpoznanie przedmiotów i miejsc ma nam przypomnieć, skąd jesteśmy, a więc kim jesteśmy. 

Wyjątkowym pomieszczeniem na tej ścieżce poznania jest gabinet burmistrza. To inscenizacja teatralna, która ma zaskoczyć, pokazać miasto na tle epoki. Wreszcie zwrócić uwagę na wyjątkowość ludzi, którzy je tworzyli.

Nieodłącznym elementem budującym tożsamość jest historia miejsca i ludzi. Często nie zdajemy sobie nawet sprawy, jak bardzo. Żory – to klasyczne miasto, gdzie doszło do wy- mieszania nie tylko ludzi – tych zasiedziałych z dziada pradziada z tymi, którzy przyjechali tutaj za pracą, ale przede wszystkim kultur, a tym samym i tożsamości. W lustrze innych można przejrzeć się, aby zobaczyć siebie – lepiej i wyraźniej. Zwierciadło czasu – jako kolejny element wystawy – stanowi historyczne i społeczne spojrzenie w głąb naszych tożsamości. Przypomina o nich, opisuje i buduje, ugruntowując na koniec. Mówi: stąd jesteśmy, tacy jesteśmy, różnimy się, ale żyjemy razem, ponieważ łączy nas miejsce.

Ostatnim i chyba najbardziej wyjątkowym miejscem ekspozycji jest Szuflandia, której nazwa powinna być kojarzona z kultowym filmem Juliusza Machulskiego. W każdej szufladzie zostały ukryte cząstki tożsamości pod postacią eksponatów wyjątkowych – emocjonalnych kapsuł czasu. Miejsce symboliczne – trzeba podjąć decyzję, coś otworzyć, zobaczyć i odczytać, aby znaleźć odpowiedź. To miejsce budowane w czasie. Tutaj będą trafiały obiekty udostępniane czasowo bądź przekazane do Muzeum w formie darów. Wybrane z uwagi na wyjątkowość, bagaż emocjonalny bądź zaskakującą historię, stanowić będą element fascynującej gry, pod którą kryje się znacznie więcej.