Zapraszamy na Polskie poznawanie świata - stałą ekspozycję pozaeuropejską Muzeum Miejskiego w Żorach. W jaki sposób Polacy poznawali świat? Jakich odkryć dokonali? Jakie były szlaki ich wędrówek? Oto pytania, na które znaleźć można odpowiedzi.

Wystawa w sposób ciekawy prowadzi zwiedzającego przez kontynenty, dyscypliny nauki, eksponaty i szereg różnych tajemnic. To nie są odsłony kolejnych postaci, a labirynt informacji, obrazów i map zaaranżowany w specjalnej scenografii. Na wyprawę po wiedzę wyrusza się statkiem i pociągiem – takimi środkami, jakie wykorzystywali pionierzy polskiego poznawania świata.

Pomysł na wystawę Polskie poznawanie świata zrodził się pod wpływem stwierdzenia, że historia polskiego wystawiennictwa muzealnego nie obejmuje całościowego podejścia do tematu wkładu Polaków w opisanie świata. Wystawy pokazywały wybrane fragmenty historii eksploracji raczej pod kątem zaprezentowania sylwetek badaczy lub obiektów pozyskanych przez nich niż zmierzenia się z ujęciem syntetycznym tematu.
 
Celem wystawy Polskie poznawanie świata jest zaprezentowanie zarówno historycznego wkładu Polaków w rozwój nauk, jak i współczesnych badań prowadzonych w różnych miejscach świata. Z uwagi na olbrzymi zakres materiału, który mieści się w tak ogólnie potraktowanym temacie, koniecznością stała się selekcja treści. Temat należało dostosować do realnych możliwości wystawienniczych. Analizując więc różne pomysły, zdecydowano o wyborze dziedziny nauk humanistycznych jako docelowego obszaru badawczego przypisanego tematowi. W konstrukcji wystawy uwzględniono więc badania etnograficzne, antropologiczne, archeologiczne oraz badania nauk pokrewnych.
 
Wystawa Polskie poznawanie świata szkicuje olbrzymi zakres tematu. Jest raczej impresją dającą do myślenia i poszukiwań niż zamkniętą odpowiedzią na pytanie badawcze. Materialny przekaz historyczny w postaci eksponatów połączony został z elementem wirtualnego rozbudowanego komentarza. W ten sposób połączono materialny przedmiot 
z kulturowym i historycznym tłem.
 
Układ wystawy oparty został na podziale geograficznym, kulturowym oraz postaciowym. Elementem spajającym w czasie i przestrzeni poszczególne elementy poznawczej łamigłówki stała się scenografia. Aranżacja przestrzeni zawiera bowiem elementy inscenizacji podróżniczej związanej ze środkami lokomocji. Poznawanie osadzone zostało w kontekście problemu przemieszczania się człowieka – czy to morzem, czy lądem, czy pieszo, czy też pociągiem.
 
Na wystawie eksponowanych jest prawie 300 muzealiów pochodzących ze zbiorów Muzeum Miejskiego w Żorach, Państwowego Muzeum Etnograficznego w Warszawie, Muzeum Etnograficznego w Krakowie, Muzeum Narodowego w Warszawie, Muzeum Azji i Pacyfiku w Warszawie oraz Muzeum Narodowego w Szczecinie. Eksponaty zostały dobrane pod kątem prezentacji nie tylko bezpośrednich powiązań kulturowych, lecz także pokazania bogactwa rozwiązań artystycznych i technologicznych. W ten sposób wśród eksponowanych muzealiów znalazły się obiekty wyjątkowe pod względem historycznym, zachwycające artyzmem wykonania, intrygujące materiałem i przeznaczeniem oraz te, które stanowią współczesny komentarz do historycznych badań.
 
Ekspozycja nie stanowi zamkniętej w czasie i przestrzeni całości. Zasób informacji okresowo rozbudowywany i uzupełniany o sylwetki nowych badaczy oraz informacje o nowych projektach, a także współczesnych badaniach stanie się encyklopedią polskiego poznawania świata.
 
 Autorzy wystawy mają nadzieję, że ekspozycja, nie dając ostatecznej odpowiedzi na pytanie badawcze, stanie się impulsem do dalszych studiów i poszukiwań. Rozbudowany komentarz do wystawy, dzięki udostępnieniu go w Internecie, stanowić będzie o jej nowym obliczu. Da ona odbiorcy możliwość powrotu do wiadomości i ponownego ich odczytania.

Słowo od komisarza wystawy Polskie poznawanie świata
 
Wystawa Polskie poznawanie świata stanowi odzwierciedlenie tematu badawczego. Została pomyślana nie tyle jako jednorazowe wydarzenie, ale raczej jako cykl wystawienniczy poddawany okresowym modyfikacjom w celu odkrywania  kolejnych postaci naukowców i badaczy, kolejnych eksponatów, kolejnych wydarzeń. Zaletą wystawy jest nie tylko historyczne, ale również współczesne ujęcie tematu. W ten sposób odbiorca będzie mógł poznać aktualną historię polskiego poznawania świata z uwagi na informacje o współcześnie prowadzonych projektach i badaniach naukowych.
 
Aranżacje wystawy zaprojektowała wrocławska pracownia SOWA-SZENK. Historia polskiego poznawania świata nie została potraktowana w sposób dosłowny, polegający na odsłonach kolejnych postaci. Dynamikę, a jednocześnie uporządkowanie historyczne narracji nadały wybrane środki transportu, charakterystyczne z uwagi na intensyfikację procesu poznawania danego obszaru geograficznego.