Żydzi Częstochowianie

Na wystawie „Żydzi Częstochowianie” pokazujemy w znacznej części nadesłane m.in. z Izraela, Stanów Zjednoczonych, Kanady, Europy Zachodniej, zachowane często z narażeniem życia rodzinne „skarby” – zdjęcia bliskich pochodzenia żydowskiego, którzy byli obywatelami Częstochowy.

Wśród eksponatów uwagę zwraca bogata kolekcja fotografii prac prof. Pereca Willenberga, którą przekazał syn profesora, Samuel. Samuel Willenberg urodził się i mieszkał w Częstochowie. W tym mieście tworzył i pracował jego ojciec artysta, pedagog Perec Willenberg. Samuel Willenberg uczestniczył w buncie skazanych na zagładę więźniów w Treblince, brał także udział w Powstaniu Warszawskim. Na kilka miesięcy przed swoją śmiercią przekazał do ekspozycji kolekcję zdjęć rodzinnych. Na wystawie wyeksponowana jest oryginalna rzeźba Samuela Willenberga pochodząca z cyklu prac przywołujących tragiczne sceny z obozu w Treblince.
Cennymi eksponatami są przekazane przez córkę znanego żydowskiego fotografa Leiba Kusznira fotokopie wykonanych zdjęć Częstochowy okresu międzywojennego, okupacji niemieckiej i pierwszych powojennych lat.

Pracownicy częstochowskiego Archiwum Państwowego dokonali szczegółowej kwerendy zgromadzonych materiałów archiwalnych dotyczących częstochowskiej społeczności żydowskiej. W wyniku tej kwerendy na wystawie możemy zobaczyć kopie oryginalnych aktów prawnych z XIX wieku, przybliżające ówczesne (z okresu zaborów) uwarunkowania legislacyjne, w jakich funkcjonowała żydowska społeczność w naszym mieście. Udostępnione i skopiowane w częstochowskim Archiwum Państwowym dokumenty, plakaty, afisze z okresu międzywojnia, okupacji hitlerowskiej przybliżają zwiedzającym atmosferę zarówno wielokulturowej Częstochowy, jak i pełne traumatycznych wydarzeń dni okupacji hitlerowskiej.

Pokazujemy też materiały ze zbiorów Muzeum Częstochowskiego i antykwariusza Zbigniewa Biernackiego.
Zamysłem przygotowujących koncepcję merytoryczną i aranżację wystawy było przybliżenie współczesnym pokoleniom życia naszego miasta, którego zarówno klimat jak i wielokulturowa atmosfera odeszły wraz z wydarzeniami XX wieku, zachowanie od zapomnienia wkładu społeczności żydowskiej do procesu rozwoju miasta i tragicznych wydarzeń związanych z unicestwieniem jednej trzeciej jego mieszkańców w wyniku realizacji rasistowskiej ideologii hitlerowskiej.

Jak podkreśla Pan Zygmunt Rolat, w trakcie zwiedzania ekspozycji „Żydzi Częstochowianie” kolejne pokolenia urodzone po Shoah winny poznać nie tylko tragedię Zagłady, ale życie wielu pokoleń Żydów na ziemiach polskich, które przez stulecia były miejscem podtrzymywania tradycji rozwoju żydowskiej kultury.

Prof. Jerzy Mizgalski

W przedwojennej Częstochowie mieszkało ponad 30 tysięcy Żydów Częstochowian. Tworzyli bardzo silną społeczność, a jednocześnie intensywnie uczestniczyli w życiu miasta. Hitlerowcy w czasie II wojny światowej w barbarzyński sposób zamordowali Ich w obozach śmierci. Im poświęcona jest wystawa Żydzi Częstochowianie.

Zygmunt A. Rolat
Alan Silberstein