Wanda Rutkiewicz zaginęła 31 lat temu na trzeciej co do wysokości górze świata położonej w dalekim wschodnim Nepalu – Kanczendzondze. Przez 30 lat archiwum domowe Wandy pozostawało w ukryciu. Na początku zbiorem zdjęć, negatywów, slajdów opiekował się brat, Michał Błaszkiewicz. Po jego śmierci, dzięki pomocy siostry Wandy, Janiny Fies, archiwum było przechowywane przez filmowców (pod wodzą reżyserki Justyny Tafel), którzy pracują nad filmem fabularnym o Rutkiewicz.

Jednak dopiero praca nad filmem dokumentalnym o wybitnej himalaistce w reżyserii Elizy Kubarskiej spowodowała, że materiał trafił do digitalizacji. Na wystawie zaprezentowane zostaną niepublikowane zdjęcia autorstwa Wandy Rutkiewicz, która była nie tylko pionierką himalaizmu kobiecego w Polsce, ale również wspaniałym fotografem i filmowcem. Materiał fotograficzny był realizowany przez Wandę od początku jej wypraw, m.in. ze zdobycia Mount Everestu w 1978 roku.

W lutym 2023 roku obchodziliśmy osiemdziesiątą rocznicę urodzin wybitnej himalaistki Wandy Rutkiewicz. W 1986 roku jako pierwsza kobieta stanęła na szczycie K2 – co zostało odnotowane w Księdze rekordów Guinnessa. 16 października 2023 roku mija czterdziesta piąta rocznica zdobycia przez Wandę Mount Everestu, najwyższego szczytu Ziemi. Dokonała tego jako trzecia kobieta na świecie, pierwsza Europejka i osoba z Polski.

Osiągnięcia Wandy Rutkiewicz stawiają ją w gronie najlepszych himalaistek w historii.

„Góry były dla mnie miejscem spokoju i wolności, czułam się w nich jak w domu. Wkrótce stały się dla mnie wszystkim, bo byłam w nich szczęśliwa” – mówiła Wanda Rutkiewicz. O swoich wyprawach i płynących z nich przemyśleniach często pisała w czasopismach o tematyce alpinistycznej, dzieliła się nimi w swoich filmach dokumentalnych oraz chętnie udzielała wywiadów.

Była rzeczniczką środowiska wspinaczkowego kobiet i propagatorką ich samodzielności na wyprawach, a tym samym we wspinaniu wysokogórskim. Charyzmatyczna, odważna, dzielna i zdeterminowana. Była pionierką, emancypantką, wojowniczką i liderką między innymi kobiecej wyprawy na Gaszerbrum III w 1975 roku. Uwielbiała rywalizację, zwłaszcza z kolegami – himalaistami. Była kobietą wielu żywiołów, która pomiędzy kolejnymi wyprawami próbowała swych sił także jako kierowca rajdowy.

Pośmiertnie, w 1994 roku, jako jedna z trzech pierwszych osób Wanda Rutkiewicz została odznaczona Medalem im. Króla Alberta I przyznawanym za wyjątkowe zasługi górskie przez King Albert I Memorial Foundation.

Kibicowała jej cała Polska. Kibicował jej świat.

Rutkiewicz dokumentowała wszystkie swoje wyprawy, była również autorką dokumentów audio-wizualnych. Zdjęcia i filmy wykorzystywała później do prezentacji, by zdobyć fundusze na kolejne wyprawy i spełniać swoje marzenia. Fotografie jej autorstwa prezentowane w Muzeum Śląskim doskonale odzwierciedlają wrażliwość, kolory i piękno miejsc, w których się wspinała.

Są to fotografie prywatne, wykonane na własny użytek, pejzażowe, często ukazujące zmienność warunków panujących w górach wysokich – zamiecie, lawiny, burze śnieżne. Slajdy i negatywy zostały odnalezione po 30 latach od śmierci tej niezwykłej kobiety.

Oprócz zdjęć, które po raz pierwszy zaprezentowała dr Katarzyna Gębarowska – badaczka historii fotografii, kuratorka wystaw fotograficznych, fotografka – podczas Vintage Photo Festival – Międzynarodowego Festiwalu Miłośników Fotografii Analogowej w 2022 roku w Bydgoszczy, na wystawie będzie można zobaczyć także pamiątki i rzeczy związane z Wandą oraz krótki dokument audiowizualny, który specjalnie dla Muzeum realizuje Eliza Kubarska, alpinistka, podróżniczka, artystka rzeźbiarka, której filmy były wielokrotnie nagradzane w Polsce i za granicą na festiwalach filmowych i przeglądach filmowych o tematyce górskiej.

Postaci i dokonaniom Wandy poświęcono wiele publikacji książkowych i prasowych. Do dziś fascynuje, motywuje oraz inspiruje nowe pokolenia.

Szczególne podziękowania dla Pani Janiny Fies, siostry Wandy Rutkiewicz, za udostępnienie zdjęć z jej archiwum.

Kuratorki wystawy: dr Katarzyna Gębarowska, Beata Lisicka
Współpraca: Eliza Kubarska

Partnerami wystawy są:

Muzeum Sportu i Turystyki w Warszawie
Tatrzański Park Narodowy
Polski Związek Alpinizmu
Teatr Polski w Bielsku-Białej
Pajak
Fundacja Wielki Człowiek