Romantyzm odcisnął szczególne piętno na polskiej kulturze, wydając znakomite dzieła literackie, muzyczne i plastyczne, kształtując postawy światopoglądowe i moralne.

Zjawiska zapowiadające ten kierunek pojawiły się tuż po utracie przez Polskę niepodległości w roku 1795, jednak właściwy rozwój nurtu przypadł na lata 1822 (wydanie pierwszego tomu Poezji Adama Mickiewicza) – 1863 (upadek powstania styczniowego). Podobnie jak to miało miejsce w przypadku sztuki europejskiej, malarstwo i rzeźbę polskiego romantyzmu charakteryzowała różnorodność postaw i poszukiwań twórczych, co zaowocowało rozmaitością tematyczną i stylistyczną dzieł. Do najważniejszych wyznaczników zaliczyć trzeba bogactwo barw oraz kontrastowość światłocienia. Poza tym w obrazach z epoki romantyzmu dominuje dynamiczna kompozycja oraz delikatność faktury. Artyści czerpali wzorce z poprzednich okresów, czyli z klasycyzmu i baroku. Niemniej na obrazach z tego okresu najczęściej pojawiała się natura. Artyści inspirowali się jej tajemniczością i potęgą wobec świata ludzi. Żywiołowość zmusiła malarzy do zmiany dotychczasowej kolorystki oraz kompozycji. Dzieła nabrały bardziej dynamicznego wydźwięku o dużym kontraście. Wśród prac romantycznych nie brakuje obrazów ze zjawiskami fantastycznymi, gdzie dużą rolę odgrywał symbolizm.

Pomimo wewnętrznego zróżnicowania w obrębie twórczości poszczególnych artystów, najistotniejszą cechą polskiego romantyzmu był jego patriotyczno-niepodległościowy charakter, w którego ramach toczyła się dyskusja na temat sztuki narodowej. Postulat romantycznej rewolucji wiązał się w Polsce ze zbrojną walką. Trwanie epoki zbiegło się z dramatycznymi wydarzeniami historycznymi: upadkiem państwa oraz kolejnymi nieudanymi próbami odzyskania niepodległości. Na utworach pióra, pędzla i dłuta zaciążył fakt, iż powstawały w warunkach narodowej niewoli.

Najsugestywniej i najpełniej romantyzm polski wyraził się w dziedzinie literatury i muzyki. Funkcjonujące w ich cieniu sztuki plastyczne nieco później ukształtowały właściwe sobie, nowe formy wypowiedzi artystycznej. Apogeum rozwoju malarstwa epoki romantyzmu przypadło tak naprawdę na około połowę XIX wieku.

Najważniejszym twórcą epoki romantycznej był, czerpiący także z baroku, Johann Heinrich Füssli, który zapoczątkował ten nurt. W tych czasach powstało też wiele słynnych dzieł autorstwa Caspara Davida Friedricha, Samuela Palmera i Eugène’a Delacroixa. Polskim przedstawicielem romantyzmu jest Piotr Michałowski, portrecista oraz malarz scen batalistycznych. Prócz niego w romantyzmie tworzyli m.in. Walery Wańkowicz, Wojciech Korneli Stattler, Józef Oleszkiewicz, Antoni Brodowski, January Suchodolski, Jan Feliks Piwowarski, Marcin Zaleski, Antoni Lange, a w późniejszym czasie także Jan Matejko.