Wystawa „Nim zasypano ostatni szyb” poświęcona jest historii starachowickiego górnictwa rud żelaza i stanowi integralny, chociaż samodzielny składnik stałej ekspozycji Muzeum Przyrody i Techniki w Starachowicach.

Zlokalizowana jest ona na jednej z kondygnacji budynku wieży ciśnień będącej elementem ciągu technologicznego zakładu wielkopiecowego z 1899 roku. Zrealizowana została w roku 2010 ze środków pozyskanych od prywatnych sponsorów.

Jej celem jest przybliżenie historii starachowickiego górnictwa rud żelaza, pod kątem pracy i życia codziennego ludzi w nim zatrudnionych. Wystawa jest również efektem poszukiwań zachowanych pamiątek po starachowickim górnictwie oraz wywiadów przeprowadzonych z żyjącymi górnikami lub ich bliskimi.

Poprzez swoistą galerię archiwalnych fotografii zwiedzający zostaje wprowadzony w problematykę sposobów wydobywania rudy żelaza na terenie starachowickich kopalń, od wybierania złóż na tzw. smugach aż do kopalni z centralnym szybem wydobywczym.

Fotografiom towarzyszą eksponaty pochodzące z miejscowych kopalń, jak też analogiczne do używanych przez starachowickich górników. Są wśród nich m.in. skórzany kask górniczy oraz drewniane chodaki stanowiące przykład skrajnie trudnych warunków pracy i jednocześnie biedy górniczej. Dodatkowo zabytki te stanowią symboliczne przejście do kopalni szybowych, a wraz z tym zejście przez odbiorcę do podziemnych chodników. Proste, czasami wręcz prymitywne narzędzia, drewniane obuwie itp. eksponaty będą odzwierciedlać ciężką, niebezpieczną ale niezbędną dla lokalnego przemysłu pracę górników.

Narracja do wystawy

Na niewielkiej przestrzeni ekspozycyjnej nie sposób zobrazować tego zagadnienia w odniesieniu do całych dziejów miejscowego górnictwa, które swoimi początkami sięga dwóch tysięcy lat wstecz. Z tego względu wystawa koncentruje się na zaprezentowaniu ostatnich dekad starachowickiego wydobycia, w szczególności zaś okresu międzywojennego.

Wybór takiego przedziału czasowego wiąże się również z charakterem prezentowanych eksponatów, jak też z okresem pracy w górnictwie starachowiczanina Adama Kochańskiego, którego pamięci wystawa jest dedykowana. Postać ta, obecna w wielu miejscach ekspozycji jest symbolem „ludzkiego”, spersonalizowanego wymiaru życia i pracy. Poprzez pana Kochańskiego i kilka historii z jego życia, starano się nakreślić sylwetkę miejscowego górnika.

tekst: Paweł Kołodziejski
foto: Magdalena Gorzkowska