W roku 1882 otwarto w Poznaniu pierwszą, przeznaczoną dla szerokiej publiczności, wystawę archeologiczną, zorganizowaną przez muzeum, funkcjonujące przy polskim Towarzystwie Przyjaciół Nauk Poznańskiego. Późniejsze wystawy organizowane były zarówno przez instytucje polskie jak i niemieckie, a po odzyskaniu niepodległości w roku 1918 funkcje wystawiennicze przejęło Muzeum Wielkopolskie, z którego po drugiej wojnie światowej wyodrębniło się Muzeum Prehistoryczne (obecnie - Muzeum Archeologiczne).

Obecna wystawa jest kolejną stałą ekspozycją, ukazującą pradzieje Wielkopolski od początków osadnictwa ludzkiego aż po kres starożytności. Wiemy dzisiaj, że archeologia, badając pradzieje ludzkości, opiera się głównie na pozostałościach kultury materialnej i nie jest w stanie w pełni zrekonstruować życia dawnych społeczeństw we wszystkich jego przejawach. Tym niemniej, szczególne bogactwo zabytków archeologicznych w Wielkopolsce pozwala nam zarówno na stosunkowo dobre poznanie najdawniejszej przeszłości tego regionu, jak i na zilustrowanie pradziejów na naszej wystawie. Autorzy scenariusza skoncentrowali swój wysiłek na próbie zobrazowania kontekstu kulturowego, w jakim występowały zabytki archeologiczne, a co za tym idzie - starali się pokazać ich funkcję.

Na obecnej, nowej wystawie każda epoka posiada jeden lub kilka elementów przewodnich, wokół których zorganizowano pozostałe części ekspozycji, mające w skondensowanej formie przedstawić to, co w danej epoce najistotniejsze. Są to np. rekonstrukcje domów, groby oraz różnorodne konstrukcje (np. piece czy warsztaty), a także sceny figuralne. 

Starsza epoka kamienia, epoka człowieka - łowcy i zbieracza, to szałas z toczącym się przed nim życiem grupy ludzkiej, z dwoma najistotniejszymi wówczas zajęciami: polowaniem i zbieraniem pożywienia, wraz z wytwarzaniem potrzebnych do tych czynności narzędzi, głównie krzemiennych. 

W młodszej epoce kamienia, kiedy podstawą utrzymania staje się rolnictwo i chów zwierząt, akcentujemy tę bardzo istotną zmianę w gospodarce i jej wpływ na pozostałe aspekty życia, takie jak budowa stałych osad z drewnianymi domami, wytwarzanie naczyń ceramicznych, tkactwo czy wreszcie zmiany w obrządku pogrzebowym, manifestujące się budową okazałych grobowców z nasypami ziemnymi (kurhany) bądź z konstrukcjami kamiennymi (megality). 

Z kolei epoka brązu, to - oprócz nowego surowca - rozkwit kultury materialnej, zmiany w systemie wierzeń, przejawiające się w dominacji ciałopalnego obrządku pogrzebowego, a także pojawienie się przy końcu tej epoki i na początku następnej, tj. epoki żelaza - zbudowanych z drewna, umocnionych osad czyli grodów, z których gród w Biskupinie należy do najlepiej poznanych. 

Epoka żelaza przynosi również rozkwit specyficznego rytuału pogrzebowego, manifestującego się między innymi pojawieniem się grobów w formie kamiennych skrzyń z ustawianymi wewnątrz naczyniami (popielnicami), często zdobionymi wyobrażeniami twarzy ludzkiej (popielnice twarzowe), zawierającymi spalone kości zmarłych. W tym czasie na ziemiach Polski obserwujemy ekspansję Celtów, pod wpływem których dochodzi do znacznych przeobrażeń w kulturze ludów zamieszkujących Europę. Pojawiają się nowe wynalazki (koło garncarskie, ulepszone narzędzie do mielenia ziarna - żarno rotacyjne) oraz zmienia się świat wyobrażeń religijnych. W Wielkopolsce rytm zmian jest identyczny, jak na pozostałym obszarze Polski.

Polityczna i kulturowa ekspansja Rzymu intensyfikuje kontakty pomiędzy Europą środkową a krajami śródziemnomorskimi, doprowadzając do rozkwitu gospodarczego zamieszkujących je społeczności. Na wielką skalę rozwija się wytop żelaza i innych metali, kształtują się odrębne rzemiosła, kultura materialna staje się bardziej różnorodna i wyrafinowana. 

Schyłek tej epoki, a ściślej - tej części epoki żelaza, następuje w V w. n.e., wraz z upadkiem Zachodniego Cesarstwa Rzymskiego i wędrówkami ludów Europy "barbarzyńskiej", co doprowadza do wyludnienia Europy środkowej i objęcia jej w posiadanie przez Słowian. Moment ten wyznacza początek nowego okresu w dziejach Europy - średniowiecza.

Autor: Tomasz Kasprowicz

Autorzy wystawy:
mgr Danuta Prinke

autorzy scenariusza:

starsza epoka kamienia: 
mgr Danuta Prinke 
dr Małgorzata Winiarska-Kabacińska

środkowa epoka kamienia : 
mgr Danuta Prinke 
Małgorzata Winiarska-Kabacińska

młodsza epoka kamienia: 
mgr Danuta Prinke

epoka brązu : 
mgr Tomasz Skorupka

początki epoki żelaza : 
mgr Elżbieta Świerkowska-Barańska 
mgr Tomasz Skorupka

epoka żelaza - okres wpływów rzymskich : 
mgr Alicja Gałęzowska 
mgr Tomasz Kasprowicz

koncepcja plastyczna całości: 
art. plast. : Jerzy Stiller

współpraca: 
Barbara Bednarczyk 
art. plast. Janina Karczewska-Nowak 
art. plast. Jan Śliwiński

ogólna koncepcja wystawy i koordynacja prac: 
prof. dr hab. Lech Krzyżaniak 
mgr Eliza Naumowicz-Śmigielska

konsultanci: 
dr Józef Bednarczyk (Instytut Prahistorii UAM, Poznań) 
doc. dr hab. Lech Czerniak (Instytut Archeologii i Etnologii PAN, Oddział w Poznaniu) 
mgr Piotr Dmochowski (Instytut Prahistorii UAM, Poznań) 
dr Jacek Kabaciński (Instytut Archeologii i Etnologii PAN, Oddział w Poznaniu) 
Mzalendo Kibunija, Ph.D. (Muzeum Narodowe w Nairobi, Kenia) 
prof. dr hab. Michał Kobusiewicz (Instytut Archeologii i Etnologii PAN, 
Oddział w Poznaniu) 
prof. dr hab. Aleksander Kośko (Instytut Prahistorii UAM, Poznań) 
mgr Marek Lemiesz (Muzeum Archeologiczne w Poznaniu) 
dr Henryk Machajewski (Instytut Prahistorii UAM, Poznań) 
prof. dr hab. Tadeusz Makiewicz (Instytut Prahistorii UAM, Poznań) 
dr Daniel Makowiecki (Instytut Archeologii i Etnologii PAN, Oddział w Poznaniu) 
prof. dr hab. Tadeusz Malinowski (Wyższa Szkoła Pedagogiczna w Zielonej Górze) 
dr Henryk Mamzer (Instytut Archeologii i Etnologii PAN, Oddział w Poznaniu) 
mgr Anna Wrzesińska (Muzeum Pierwszych Piastów na Lednicy)

oprawa plastyczna: 
Barbara Bednarczyk (ubiory) 
Wiktor Bromski (modele) 
mgr Piotr Dmochowski (kopie zabytków) 
Zbigniew Juszkiewicz (kopie zabytków) 
art. plast. Janina Karczewska-Nowak (malarstwo) 
Kuraszkiewicz Studio (informacja wizualna w jęz. polskim) 
mgr Jarosław Strobin (kopie zabytków) 
art. plast. Jan Śliwiński (modele, kopie zabytków) 

art. plast. Katarzyna Śliwińska (informacja wizualna w jęz. angielskim, od 2007 r.)

eksponaty: 
Muzeum Archeologiczne w Poznaniu 
zbiory Instytutu Prahistorii UAM w Poznaniu (Zakład Prahistorii Powszechnej 
Epoki Żelaza, Zakład Prahistorii Polski)

Wystawę sfinansował Urząd Miejski w Poznaniu. Została otwarta w październiku 1997 roku. 

MULTIMEDIA NA WYSTAWIE STAŁEJ "Pradzieje Wielkopolski"
Chcąc uatrakcyjnić zwiedzanie wystawy "Pradzieje Wielkopolski", wprowadziliśmy na nią kolejne multimedia. Po audioprzewodniku przyszła pora na prezentacje interaktywne.

Na wystawie zostały zainstalowane tzw. kioski multimedialne. Ustawiliśmy je przed gablotami prezentującymi kolejne okresy w pradziejach Wielkopolski. Na ekranach dotykowych można obejrzeć prezentacje, które dzięki czytelnemu i prostemu przekazowi pozwalają każdemu zwiedzającemu znaleźć klucz do oglądania poszczególnych części wystawy. Umożliwiają one samodzielne zgłębianie poszczególnych zagadnień, a jednocześnie nie zakłócają odbioru umieszczonych na wystawie oryginalnych zabytków. Można dzięki nim np. zrozumieć, jaka była funkcja konkretnego zabytku.

Każda z przygotowanych prezentacji jest trochę inna, zarówno ze względu na specyfikę omawianego etapu pradziejów, jak i po to, by pobudzić zainteresowanie zwiedzających.

W przygotowaniu znajdują się kolejne multumedialne pokazy, które wzbogacą naszą ofertę dla zwiedzających.

Zapraszamy do zwiedzenia naszej wystawy, a tych którzy ją już widzieli, do nowego spojrzenia na "Pradzieje Wielkopolski" z wykorzystaniem nowoczesnych multimediów. 

AUDIOPRZEWODNIK PO WYSTAWIE

autorzy tekstu: 
Alicja Gałęzowska, Andrzej Krzyszowski, Urszula Narożna- Szamałek, Danuta Prinke, Tomasz Skorupka, Małgorzata Winiarska-Kabacińska

koordynacja merytoryczna: 
Danuta Prinke, Alicja Gałęzowska

konsultacje i współpraca: 
Michał Brzostowicz, Agnieszka Mączyńska, Andrzej Prinke, Agnieszka Stempin, Marzena Szmyt, Bogdan Walkiewicz