Chałupa z Dźwierszna Wielkiego z I połowy XIX w.

Budynek szerokofrontowy, dwa wejścia - od strony drogi i od podwórza, przy wejściach małe sienie przedzielone szerokim kominem. Na szerokości budynku dwa ciągi pomieszczeń o podobnej wielkości (trzy izby i kuchnia). Pierwotnie w każdej sieni znajdowało się wejście do komina. Około 1925 roku zamurowano wejście do komina w sieni od strony drogi. Zbudowano też w kominie piec chlebowy i wędzarnię. Budynek o konstrukcji szkieletowej pierwotnie ze strychułowym wypełnieniem, które pod koniec XIX wieku zastąpiono cegłami.

Remiza strażacka z Błękwitu z początku XX w.

Obiekt murowany, na planie prostokąta, z dwuspadowym dachem krytym dachówką. Z przodu wieża o konstrukcji szkieletowej, szalowana deskami z czterospadowym daszkiem. Dawniej w remizie znajdowało się wydzielone pomieszczenie służące za miejsce noclegu dla podróżnych oraz osób od końca XIX  do lat 60. XX wieku.

Chałupa z Marylina z I połowy XIX w.

Przykład budownictwa z Puszczy Noteckiej. Chałupa powstała między 1830 a 1840 rokiem. Ściany w konstrukcji sumikowo-łątkowej i zrębowej. Dach kryty trzciną. Budynek szerokofrontowy, asymetryczny. Układ wnętrz pierwotnie jednotraktowy - dwie izby, dwie sienie przedzielone szerokim kominem i wąską komorą za większą izbą. Pod komorą znajduje się murowana piwnica. W latach 60. XIX wieku dokonano podziału jednej izby i wydzielono alkierz, a pod koniec XIX wieku przedzielono kolejną izbę i utworzono osobną kuchnię. Dobudowano także przedsionek od strony ogrodu. Stodoła z jednym klepiskiem, dwoma sąsiekami i wydzieloną paszarnią. Zagrodę uzupełniają sumikowo-łątkowa i zrębowa wozownia (początek XIX w.) oraz zrębowy chlewik (II poł. XVIII w.).

Chałupa szkieletowa z Głubczyna z przełomu XVIII/XIX w.

Powstała między 1790 a 1810 rokiem. Chałupa zbudowana w technice szkieletowej ze strychułowym wypełnieniem (szczeble oblepione gliną). Jednotraktowy układ wnętrza. Obiekt wąskofrontowy, usytuowany szczytem do drogi, z charakterystycznym podcieniem nazywanym na Krajnie przyłapem lub lobą. Z podcienia wchodzimy do wąskiej sieni, w której znajduje się wejście do szerokiego komina oraz dwóch izb. Wewnątrz komina umieszczono piec chlebowy. Za większą izbą usytuowana jest szczytowa komora. w chałupie gliniany tok, posypywany piaskiem w czasie świąt. Nie ma pieców grzewczych i kuchennych. Posiłki przygotowywano i ogrzewano pomieszczenia rozpalając ogień w specjalnych wnękach w ścianach komina.

Chałupa podcieniowa z Dźwierszna Wielkiego z początku XIX w.

Chałupa oraz budynek inwentarski stanowią fragment czworobocznie zamkniętej zagrody (czworobok uzupełniały jeszcze zrębowa stodoła i dwa szkieletowe chlewy). Chałupa to jeden z najcenniejszych obiektów przeniesionych na teren skansenu w Osieku. Prezentuje typ chałupy z pełnym podcieniem szczytowym wspartym na czterech słupach, które występowały na Krajnie w XVIII i pocz. XIX wieku. Do środka prowadzą dwa wejścia - od strony drogi wiejskiej i od podwórza. Data chałupy nie jest jednoznacznie określona, na belce nad podcieniem jest wyryty napis Anno 1801 (lub 1804). W budynku inwentarskim znajdowała się stajnia i pomieszczenie dla mniejszych zwierząt, np. owiec. Na teren zagrody prowadził przejazd z okazałymi wrotami i furtką dla pieszych.

Chałupa z Przysieczyna z końca XVIII w.

Budynek szerokofrontowy, z dwiema izbami, komorą połączoną z sienią od strony podwórza oraz sienią frontową. W sieni od strony drogi wiejskiej znajduje się wejście do komina. W dwuizbowym układzie wnętrza widoczny podział na izbę białą i czarną. W izbie kuchennej (czarnej), sieni i komorze zachowane małe archaiczne okienka. Chałupa zbudowana w konstrukcji sumikowo-łątkowej. W kuchni piec z okapem, w izbie białej ceglany piec grzewczy.

Stodoła i chałupa szkieletowa z Dzierżążna Wielkiego z 1834 r.

Chałupa zbudowana w 1834 roku. Na podmurówce z kamieni polnych, konstrukcja ryglowa wypełniona cegłami. Obiekt szerokofrontowy z jednym wejściem od strony podwórza. W środku szeroka sień, z której prowadziły drzwi do dwóch dużych izb i wnętrza komina. Po lewej stronie sieni kuchnia z piecem ceglanym, po prawej izba z kominkiem do ogrzewania. Za kuchnią kolejna izba i wąski alkierz z okienkiem oraz narożnikowa komora. Szkieletowa stodoła z I poł. XIX wieku, szalowana deskami. Wewnątrz dwa sąsieki i dwa klepiska. Skrajne klepisko bez wierzei od strony podwórza.

Zagroda z Czajcza z lat 30. XX w.

Zagroda skłąda się z trzech budynków: domu mieszkalnego, chlewa i stodoły. Budynki powstały w latach 30. XX wieku. Zagroda jest przykładem tzw. poniatówki, czyli zabudowy, która powstawała na ziemiach państwowych przeznaczonych do parcelacji w ramach prowadzonej w okresie II Rzeczpospolitej reformy rolnej. Nazwa poniatówka pochodzi od nazwiska ministra rolnictwa, ekonomisty i działacza niepodległościowego z okresu międzywojnia - Juliusza Poniatowskiego, który prowadził akcję osadniczą i parcelacyjną. W wyniku reformy rolnej prowadzonej przez ministra Poniatowskiego powstawały w regionie liczne wsie o podobnym układzie i typie drewnianej zabudowy.

Chałupa z Kałądka z I połowy XIX w.

Obiekt z podcieniem szczytowym wspartym na czterech słupach. Ściany o konstrukcji sumikowo-łątkowej. Szczyty deskowane - tylny pionowo, frontowy w sposób ozdobny - figury geometryczne. Dwa wejścia do chałupy - od strony podcienia i z boku.Wewnątrz długa sień, trzy izby, komora i kuchnia. Kuchnia powiększona przez zlikwidowanie ścian szerokiego komina.W części komina na strychu wędzarnia.

Wiatrak „paltrak” z Żelic z II połowy XIX w.

Wiatrak typu rolkowego (paltrak) powstał między 1875 a 1880 rokiem. Budynek spoczywa na ceglanej podmurówce, na której znajduje się szyna i łożyska rolkowe do obracania wiatraka. Konstrukcja ścian szkieletowa, z drewna sosnowego, szalowana deskami. Wiatrak ma trzy kondygnacje. W podłodze drugiej i trzeciej kondygnacji znajdowały się dwuskrzydłowe klapy do transportu worków z ziarnem za pomocą wewnętrznej windy. Wiatrak z Żelic zbudował Michał Rohde, który zanim został młynarzem był cieślą. Ten paltrak był pierwszym wiatrakiem we wsi. Potomkowie Michała Rohde przez trzy pokolenia kontynuowali tradycje młynarskie. W 1979 roku zmarł ostatni młynarz z Żelic - Bernard.

Wiatrak „koźlak” z Chojny z 1865 r.

Wiatrak typu koźlak, zbudowany około 1865 roku. Data budowy została wycięta na drewnianej belce - osi koła napędowego, znajdującej się na poddaszu. Szkieletowa konstrukcja budynku wykonana jest z drewna sosnowego. Dach dwuspadowy, wysunięty poza lico ściany mącznej, by ułatwić wciąganie worków z ziarnem. Budynek osadzony jest na drewnianym koźle (pionowy słup na krzyżaku, wzmocniony ukośnymi zastrzałami). W połowie wysokości kozła widać tzw. siodło, na którym opiera się ciężar budynku. Pod wiatrakiem znajdowała się specjalna 7-8 metrowa belka, która wystawała od strony ściany mącznej, służąca do obracania budowli w kierunku wiatru. Wiatrak obracano za pomocą kołowrotu.

Wiatrak „holender” z Gromadna z lat 90. XIX w.

Wiatrak typu holenderskiego zbudowany w 1897 roku. W całości drewniany, w kształcie ściętego ostrosłupa, na nim obracany dach z wałem skrzydłowym i czterema skrzydłami. Budynek o przekroju ośmiobocznym. Dach typu naczółkowego przypomina odwróconą do góry dnem łódź. Budynek posiada cztery kondygnacje. Na drugiej znajdują się kamienie młyńskie. Wiatrak zbudowany na zlecenie Jana Hanyżewskiego przez specjalistyczną firmę z Berlina. Do czasu wybudowania tego holendra rolnicy z Gromadna musieli jeździć ze zbożem do oddalonych o kilka kilometrów młynów wodnych w Klawku i Kościerzynie.

Kuźnia z Kamiennika z końca XVII w.

Rekonstrukcja kuźni z końca XVII wieku. Budynek w połowie murowany, w połowie drewniany o konstrukcji zrębowej, z dachem krytym dachówką. Przebudowa kuźni nastąpiła w II połowie XIX wieku, po pożarze. Od 1842 roku przepisy pruskie zabraniały budowania kuźni z materiałów łatwopalnych. W środku palenisko, dwa miechy kowalskie - starszy na platformie pod dachem i młodszy obok paleniska.

Pozostałe obiekty: