Gdańskie dzieje stoczniowe to przeplatające się historie polityki i przemysłu, ale także odziaływania stoczni na miasto i miasta na stocznie. Nie ma Gdańska bez stoczniowego doświadczenia. A demokratycznych tradycji na świecie bez dziedzictwa Solidarności.

Wystawa STOCZNIA to pierwsza kompleksowa wystawa o historii państwowego przemysłu stoczniowego w Gdańsku, dokumentująca ponad 150 lat dziejów miasta – od połowy XIX wieku, kiedy powstała pierwsza stocznia państwa pruskiego w Gdańsku, poprzez historię dwóch wojen światowych, Stoczni Gdańskiej w czasach komunizmu do współczesności. Wystawa STOCZNIA opowiada z perspektywy doświadczenia przemysłu stoczniowego w Gdańsku polityczną, społeczną i kulturową historię Polski i Europy. W centrum opowieści wystawy są losy ludzi, a nie statków.

/ Największa wystawa czasowa, jaką zespół ECS zorganizował od chwili otwarcia wystawy stałej o rewolucji Solidarności w siedzibie przy pl. Solidarności 1.

/ Na 470 metrach kw. sali wystaw czasowych budujemy stocznię ze stali i blachy, materiałów, jakie królowały w stoczni. Zwiedzający w trakcie oglądania ekspozycji przejdzie trasę od bramy przez burtę statku w doku i dźwigi aż po pochylnie.

/ Narracja wystawy świadomie odchodzi od modelu chronologicznego, opierając się na wyborze najważniejszych zjawisk odnoszących się do historii stoczniowej w Gdańsku. Wchodzą one ze sobą w rozmaite relacje, budują sieć wzajemnych powiązań. W centrum wystawy stoi społeczne i polityczne doświadczenie Stoczni Gdańskiej w czasie komunizmu, miejsca buntu przeciwko dyktaturze, „fabryki solidarności”.

/ Na ekspozycji zwiedzający zobaczy: narzędzia pracy i ubrania stoczniowców, plakaty, dyplomy zakładowe, legitymację czy model statku, a także sztukę, która ilustruje temat. Wszystko wzbogacone będzie zdjęciami, filmami i multimediami. Warte uwagi są tzw. przedmioty symboliczne, jak: kopia bucika należącego do dziewczynki, pasażerki storpedowanego w 1915 roku transatlantyku „Lusitania” (oryginał: zbiory muzeum w Liverpoolu), popielniczka wykonana przez ucznia narodowości polskiej ze szkoły przyzakładowej Danziger Werft (1934), kufajka stoczniowa ze śladem po kuli z grudnia 1970 roku. Wiele z tych eksponatów zostanie pokazanych szerokiej publiczności po raz pierwszy.

/ Eksponaty pochodzą od niemal 40 instytucji i osób prywatnych, z Polski i zagranicy. Korzystaliśmy m.in. ze zbiorów Archiwum Państwowego w Gdańsku, PAN Biblioteki Gdańskiej, Muzeum Gdańska, Muzeum Narodowego w Gdańsku, Muzeum Stutthof w Sztutowie, Muzeum Narodowego w Szczecinie, Muzeum Zamoyskich w Kozłówce. Ekspozycja będzie także pierwszą okazją do szerszego zaprezentowania związanych z tym tematem zbiorów ECS.

/ W 2022 roku przypada 75 rocznica powstania Stoczni Gdańskiej oraz 70 rocznica powstania Stoczni Remontowej.

Tezy wystawy

/ Dokumentujemy ponad 150 lat nie tylko przemysłowej, ale i politycznej, kulturowej i społecznej historii Europy, która skoncentrowała się na terenach stoczniowych w Gdańsku.

/ Unikatowa wielowymiarowość i ponadczasowość zakodowanego w niej dziedzictwa czyni z niej uniwersalne miejsce pamięci, z którym może identyfikować się każdy.

/ Tu działa się wielka historia. Mamy świadomość, że dla większości gdańszczanek i gdańszczan oraz turystów stocznia to głównie miejsce powstania Solidarności, narodzin nowoczesnej polskiej demokracji. Stocznie fascynują jako miejsca buntu przeciwko komunistycznej dyktaturze, walki ludzi o prawa pracownicze i obywatelskie. Docenia ten fakt Komisja Europejska, wyróżniając Znakiem Dziedzictwa Europejskiego historyczny zespół obiektów Stoczni Gdańskiej – Sala BHP, Brama nr 2, plac Solidarności z pomnikiem Poległych Stoczniowców 1970 roku – oraz Europejskie Centrum Solidarności, prowadzące szerokie działania edukacyjne i promujące dziedzictwo Solidarności.
ECS również jako miejsce dokumentujące rewolucję Solidarności zostało w ostatnich latach uhonorowane Nagrodą Muzealną Rady Europy i Nagrodą Dziedzictwa Europejskiego Europa Nostra.
Aktualnie Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego wraz z miastem Gdańsk ubiegają się o wpisanie Stoczni Gdańskiej na listę światowego dziedzictwa UNESCO.

/ Misją Europejskiego Centrum Solidarności, mieszczącego się na terenach postoczniowych, od chwili rozpoczęcia działalności w 2008 roku jest zaangażowanie w ochronę, badanie i upowszechnianie stoczniowego dziedzictwa materialnego i kulturowego. Organizujemy konferencje naukowe, prelekcje, prowadzimy działalność wydawniczą poświęconą stoczniom i szkolimy lokalnych przewodników. W przestrzeni budynku ECS i w jego otoczeniu pokazujemy wystawy, prowadzimy warsztaty artystyczne, zajęcia edukacyjne, a także spacery i szkolenia inspirowane dziedzictwem stoczniowym. ECS jest miejscem spotkań byłych stoczniowców i gromadzi cenne pamiątki po stoczniach, nagrywa notacje oraz filmy im poświęcone. Instytucja pracuje także z lokalnymi aktywistami i organizacjami na rzecz budowy nowej tkanki miejskiej na terenach postoczniowych.

/ Trzeba pamiętać, że jeszcze przed otwarciem siedziby przy pl. Solidarności w sierpniu 2014 roku ECS przygotowało pierwszą dokumentację historycznych budynków Stoczni Gdańskiej i przekazało ją wojewódzkiemu konserwatorowi zabytków.

/ Niepełnym byłoby prezentowanie tylko jasnych stron historii stoczni w Gdańsku. Przywołujemy również mniej znaną historię tego miejsca – pamięć dwóch wojen światowych, imperializmu niemieckiego i nazizmu, upolitycznienie za czasów komunizmu.

/ Dziś wokół placu Solidarności i ECS prężnie rozwija się życie kulturalne i powstaje nowe usługowo-handlowe centrum miasta. Na północ od ECS nadal działa przemysł stoczniowy. Na wyspie Ostrów pracuje Remontowa Holding, jedna z największych stoczni w Europie. Wystawa ECS o stoczni jest naszym udziałem w tym procesie przemian, a jednocześnie wkładem w podtrzymanie najlepszej humanistycznej i demokratycznej tradycji Polski i Europy.

/ W centrum sytuujemy ludzi, nie statki. Gdańskie dzieje stoczniowe to przeplatające się historie polityki i przemysłu, ale także oddziaływania stoczni na miasto i miasta na stocznie. Nie ma Gdańska bez stoczniowego doświadczenia. A demokratycznych tradycji na świecie bez dziedzictwa Solidarności.

PODZIĘKOWANIA
Wystawa STOCZNIA powstała dzięki finansowemu wsparciu rodziny Henryka Soyki i Piotra Soyki