TRIUMF SWOBODY WYOBRAŹNI: GABINET PORCELANOWY. Określana mianem „białego złota” stała się na królewskich dworach, wśród arystokracji i szlachty synonimem splendoru, bogactwa i wyjątkowości. Europejska porcelana w XVIII wieku nie tylko dorównała dalekowschodnim pierwowzorom, ale wręcz je prześcignęła, znacząco zmieniając również obraz społeczeństwa, w którym zatriumfowała swoboda wyobraźni, jak ujął to przed laty prof. Mariusz Karpowicz opisujący XVIII-wieczną sztukę Rzeczypospolitej pod panowaniem królów z saskiej dynastii Wettynów.

Do istoty tego triumfu – tak w śmiałej, teatralnej warstwie aranżacyjnej jak i narracyjnej – odwołuje się nowa, stała wystawa Zamku Królewskiego na Wawelu zatytułowana Gabinet Porcelanowy. Prezentuje ona nie tylko najwybitniejsze, kunsztownie wykonane dzieła z porcelany pochodzące z założonej przez króla Augusta II manufaktury w Miśni, ale także szerokie spektrum kultury materialnej XVIII wieku. Tak przedstawiona kolekcja jest najbardziej znaczącym zbiorem w Europie Środkowej.

Król August II Mocny był jednym z najsłynniejszych w swoich czasach kolekcjonerem porcelany. W 1721 roku został sporządzony inwentarz jego kolekcji, w którym zawarto ok. 20 tysięcy przedmiotów, głównie dalekowschodnich. Na Wawel pierwsze 150 miśnieńskich wyrobów przekazał kolekcjoner i znawca porcelany Tadeusz Wierzejski w 1966 roku. Od tego czasu zbiór jest rozbudowywany i obecnie liczy ponad 400 przedmiotów.

Wśród podziwianych obiektów znajdują się m.in. elementy słynnej zastawy stworzonej dla Aleksandra Józefa Sułkowskiego, zaprojektowanej przez Johanna Joachima Kaendlera na wzór naczyń z królewskiego srebrnego serwisu. Jak podkreśla Dorota Gabryś – kuratorka ekspozycji: – Pochodzące z tego zespołu cukiernica czy sosjerka są przykładami rzeźbiarskiego kształtowania barokowej porcelany, a charakterystyczny reliefowy wzór plecionki na brzegach naczyń wszedł do kanonu dekoracji porcelany pod nazwą Sułkowski-Ozier.

Kuratorka Gabinetu Porcelanowego zwraca również uwagę na naczynia dekorowane na wzór japońskich wyrobów w stylu Kakiemona, wyróżniające się świetlistymi emaliami, którymi malowano typowe motywy wschodnie: ryżowe płoty i snopki, drobne kwiaty przypominające gwiazdki, owoce granatu, gałązki sosny, kwitnącej śliwy czy chryzantemy, stylizowane skały, mitologiczne stworzenia, jak ptaki Hō-ō oraz smoki. Dekorację wzorowaną na wyrobach japońskich nosiły także serwisy zarezerwowane na wyłączność do użytku dworskiego: „z czerwonym lwem”, „z żółtym lwem” oraz „z czerwonymi smokami”, których reprezentatywne przykłady znajdziemy w Gabinecie Porcelanowym.