Wystawa stała pt. ” Sztuka Naskalna Afryki Północnej” poświęcona jest rytom i malowidłom Sahary wschodniej. Muzeum Archeologiczne w Poznaniu prowadziło badania nad sztuką naskalną na obszarze trzech państw – Algierii, Egiptu oraz Sudanu. Inicjatorem tych działań był ś.p. prof. Lech Krzyżaniak, który przez wiele lat pełnił funkcję dyrektora Muzeum.

Lech Krzyżaniak rozpoczął od badań w Tassili-n-Ajjer w Algierii, gdzie znajduje się jeden z największych kompleksów malowideł naskalnych w Afryce i na świecie. Najstarsze obrazy pochodzą prawdopodobnie sprzed ponad 10000 lat, najmłodsze zaś powstawały już w naszej erze. Prace prowadzone w rejonie skał Sefar pozwoliły udokumentować wiele niezwykłych malowideł, z tzw. Wielkim Bogiem na czele, którego fotografie można zobaczyć na niniejszej wystawie.

W połowie lat 80. XX wieku Lech Krzyżaniak zainicjował badania w Oazie Dachla w Egipcie, które kontynuowane są po dziś dzień. Poznańska misja działa w ramach Dakhleh Oasis Project – międzynarodowego i interdyscyplinarnego zespołu badawczego. Odkryte przez Polaków stanowiska ze sztuką naskalną są bogate zarówno w ryty prahistoryczne, jak i pochodzące z czasów faraońskich i późniejszych – arabskich. Szczególnie interesujące są neolityczne przedstawienia kobiet – unikatowe w skali sztuki całej Sahary – być może związane z kultem płodności.

Trzecim obszarem, na którym Muzeum prowadziło badania nad sztuką naskalną, jest rejon IV katarakty na Nilu w Sudanie. Badania prowadzone już w XXI wieku pozwoliły nie tylko udokumentować liczne stanowiska z petroglifami, ale także pozyskać na własność głazy zawierające owe ryty. Stało się to dodatkową motywacją do stworzenia niniejszej wystawy. Zabytki, których przekazanie było formą podziękowania Sudanu dla polskich badaczy za udział w pracach ratunkowych w rejonie IV katarakty, przedstawiają przede wszystkim obrazy związane z pasterstwem. Ich wiek może sięgać nawet 4 tysięcy lat p.n.e.

Dzięki współpracy z licznymi placówkami naukowymi, których pracownicy badają sztukę naskalną Sahary wschodniej, na niniejszej wystawie można także zapoznać się z materiałami pochodzącymi z innych stanowisk, szczególnie Doliny Nilu. Poza ekspozycją zabytków zwiedzający mają do dyspozycji instalacje multimedialne, których zawartość przeznaczona jest zarówno dla dorosłych, jak i dzieci. Dla tych drugich przygotowano również głaz, który celowo pokryto wizerunkami zwierząt. Najmłodsi mogą za pomocą kalki i węgla posmakować pracy badacza sztuki naskalnej.

Wystawa powstała w miejscu ekspozycji „Sztuka naskalna Oazy Dachla. Egipska Pustynia Zachodnia”, która była czynna w muzeum w latach 2003 – 2010. 

komisarz wystawy: dr Paweł Polkowski, zastępca: dr Małgorzata Winiarska-Kabacińska