W Młynie Zamkowym, na wystawie stałej zajmującej dolną i środkową kondygnację, prezentowana jest część bogatych zbiorów etnograficznych muzeum. Część z nich reprezentuje kulturę dawnej ludności autochtonicznej – m.in. Kaszubów, Słowińców, Krajniaków Złotowskich, mieszkańców Jamna i Łabusza. Druga część to pamiątki po osadnikach przybyłych na Pomorze po 1945 roku z Kurpiów, Opoczna, Łowicza, Rawy Mazowieckiej, a także Wileńszczyzny, Grodna, Polesia oraz z Kresów Południowych – spod Lwowa i Stanisławowa.

Na ekspozycji w przyziemiu prezentowana jest kultura ludności zamieszkującej Pomorze do 1945 roku: meble z wiejskich chałup, obrazy religijne, sprzęty gospodarstwa domowego, dokumenty, dawne fotografie. Wiele informacji wyczytać można także z umieszczonej na wystawie mapy powiatu słupskiego, powstałej w latach 30. XX wieku, autorstwa Rudolfa Hardowa.

Do pomorskich grup kulturowych, które zaznaczyły swoją obecność w regionie, należą: zachodni odłam Kaszubów zwany Słowińcami, mieszkańcy Jamna i Łabusza, Krajniacy Złotowscy, ludność białobocka z okolic Trzebiatowa oraz Pyrzyczanie spod Pyrzyc. Dwie ostatnie grupy zostały zaprezentowane na ekspozycji poprzez okazałe stroje, zrekonstruowane na podstawie historycznych przekazów.

Para jamneńska przedstawiona jest w stroju ślubnym – korona weselna panny młodej została wykonana z mosiądzu, ozdobiona kwiatami i owocami z sadu. We wnętrzu nawiązującym do jamneńskiej izby paradnej znajduje się szereg ciekawych eksponatów: szafa, kufer malowany, łóżko z baldachimem, rozkładany stół, kamionkowe kufle, gliniane świecaki do oświetlania pomieszczeń, zydle i fotele z charakterystycznym motywem zdobniczym. Fotele jamneńskie spełniały funkcję nie tylko użytkową i dekoracyjną.

Pierwotna ludność słowiańska (kaszubska) przetrwała mimo wielowiekowej kolonizacji – na nią nawarstwiały się kolejne fale osadnicze oraz wpływy kulturowe ludów basenu Morza Bałtyckiego. Na terenie regionu słupskiego z rodzimych mieszkańców pozostały resztki grupy kaszubskiej w okolicach Bytowa oraz Kaszubi zwani Słowińcami w okolicach jezior Gardno i Łebsko.

Przetrwanie tych ostatnich jest ewenementem, bowiem obszar ich bytowania już od średniowiecza znajdował się poza granicami Królestwa Polskiego. Szczególnie znaczący jest fakt, że na tym właśnie odizolowanym terenie do 1886 roku odprawiano nabożeństwa w języku polskim. Do naszych czasów słowińska kultura ludowa przetrwała w zwartym zespole wsi – m.in. w Klukach – z charakterystycznym dla tej grupy etnicznej budownictwem i zasobami kultury materialnej.

Słowińcy to ludność rybacka, dlatego na ekspozycji zaprezentowane zostały sprzęty służące poławianiu ryb, w tym łódź dłubanka.

Para słowińska przedstawiona jest we wnętrzu nawiązującym do wiejskiej kuchni. Otaczają ich przedmioty z nią związane – szelbiągi (kaszubskie kredensy na naczynia), stół, zydle, ryzowane skrzynie, ławy, masielnice, kosze zasobowe i inne sprzęty gospodarstwa domowego.

Uwagę zwraca także warsztat tkacki z XIX wieku, na którym – w zależności od zastosowanych nici – można było utkać tkaniny lniane lub wełniane, a także rozmaite szmaciaki i narzuty. Obok krosna znajdują się narzędzia niezbędne do wyprodukowania nici oraz oryginalne XIX- i XX-wieczne klocki drukarskie służące do zdobienia tkanin.

Życie codzienne obrazują również narzędzia rolnicze: drewniana brona beleczkowa z XIX wieku, pług, cepy, grabie i szufle umieszczone na wozie drabiniastym.

Wystawę uzupełniają fotografie ukazujące dawna wieś pomorska oraz szereg zwyczajów dorocznych i rodzinnych miejscowej ludności.

Na kolejnej kondygnacji prezentowana jest kultura osadników przybyłych na Pomorze po 1945 roku. W okresie powojennym na ziemiach zachodnich dzisiejszej Polski dokonał się niespotykany w dziejach nowożytnej Europy proces masowej wymiany ludności. Osiedleńcy docierali na zachód różnymi drogami, niosąc ze sobą swój własny bagaż kulturowy.

Warto zwrócić uwagę na umieszczoną na ekspozycji odezwę Centralnego Komitetu Przesiedleńczego z 1945 roku – propagandę zachęcającą do zasiedlania Pomorza.

Liczną grupę osadników stanowili Kresowiacy. Na wystawie zaprezentowano stroje, tkaniny i sprzęty ukraińskie oraz łemkowskie należące do ludzi z pogranicza, którą z terenów południowo-wschodniej Polski wysiedlono w ramach trwającej zaledwie od 4 maja do 31 lipca 1947 roku „Akcji Wisła”. W tej części ekspozycji warto zwrócić uwagę na charakterystyczne motywy zdobnicze w hafcie. Na koszulach, poduszkach dominuje tzw. haft krzyżykowy, zachwycający precyzją wykonania.

Historię kolejnej grupy Kresowiaków – osiedleńców z Wileńszczyzny – poznajemy poprzez ich oryginalne dokumenty: świadectwa, metryki chrztu, ślubu, karty ewakuacyjne, akty nadania na Ziemiach Odzyskanych, rodzinne fotografie oraz drobne pamiątki: pamiętniki szkolne z wpisami z lat 1925 -1932, modlitewniki z lat 20. XX wieku, papierośnice, szkatułki zakupione na „Kaziukach”, ślubny serwis kawowy, kryształową karafkę z kieliszkami.

W latach powojennych przybywali na Pomorze także osiedleńcy z centralnej Polski. Ich odrębność widoczna była m.in. w strojach regionalnych, które przywozili ze sobą. Najbardziej znany z prezentowanych na wystawie strój łowicki, występujący na terenie dawnego powiatu łowickiego i skierniewickiego. Jego podstawowym wyróżnikiem były wełniane samodziały w barwne pasy. Kolorystyka i układ pasów ulegały licznym przeobrażeniom. Nieco podobny do łowickiego jest prezentowany na ekspozycji ubiór opoczyński i rawski.

Szczególnie ciekawą grupę etniczną, którą długo zachowała odrębność kulturową, są Kurpie. Takim terminem określa się ludność zamieszkującą tereny Puszczy Zielonej (kurpiowskiej) i Puszczy Białej. Nazwa Kurpie została nadana im przez „sąsiadów” i pochodzi od potocznego określenia noszonego dawniej obuwia z lipowego łyka. Na ekspozycji zaprezentowane zostały przywiezione przez osadników kobiece stroje kurpiowskie Puszczy Białej. Warto zwrócić uwagę na przepiękne hafty zdobiące lniane koszule oraz na tiulowe czepce wyszywane białą nicią.

Specjalne miejsce na wystawie zajmuje kultura ludowa Kaszub, prezentowana w wyodrębnionej przez obniżenie podłogi części ekspozycji. Sztuka ludowa Kaszub odgrywa zasadniczą rolę w kształtowaniu obrazu kulturowego naszego regionu. Jedną z cech wyróżniających Kaszubów jest strój ludowy – zarówno kobiecy, jak i męski. Najważniejszym elementem stroju męskiego jest długa kamizela nakładana na koszulę, ozdobiona rzędem guzików. Typowym nakryciem głowy jest czarny filcowy kapelusz. W kobiecym stroju kaszubskim na szczególną uwagę zasługują haftowane złotą nicią gorsety, a także czepce – złotogłowia. Muzeum posiada w swoich zbiorach największą w Polsce kolekcję czepców wykonanych przez znaną współczesną artystkę kaszubską – Genowefę Pałubicką z Bytowa, która wzorowała się na nielicznie zachowanych XVII- i XIX- wiecznych „złotnicach”.

Na wystawie obejrzeć można także okazałe obrusy z haftem kaszubskim, wyroby plecionkarskie, rzeźby i płaskorzeźby oraz obrazki na szkle malowane. Warto również zwarcic uwagę na oryginalne tabakierki wykonane z rogu bydlęcego, służące do przechowywania tabaki.