Grupa prac znajdujących się w przestrzeni wokół Muzeum odnosi się do czterech zagadnień: Holocaustu, historii sztuki, historii polityki oraz interwencji w przestrzeni publicznej. W ramach projektu prezentowane są prace Krzysztofa M. Bednarskiego, Leopolda Kesslera, Leszka Lewandowskiego, Doroty Nieznalskiej i Łukasza Surowca. Pięć poniższych prac będzie stanowiło dopełnienie stałej wystawy Kolekcji MOCAK-u.

Krzysztof M. Bednarski
(1953, Polska / Włochy)
Krawężnik (przełamany)
2009

Pierwowzór rzeźby powstał w czasie sympozjum rzeźbiarskiego w Borowie w 1980 roku. W 2009 roku artysta wykonał trzy pomniejszone wersje. Dwie z nich znajdują się w Kolekcji MOCAK-u. Rzeźba została zadedykowana Janowi Szelidze – pracownikowi kopalni granitu w Borowie. Krzysztof M. Bednarski współpracował z nim w latach 1979–1981. Kamieniarz był dla niego mistrzem, który pomógł mu opanować rzemiosło. Rzeźbiarz tak skomentował inspirację do swojej pracy: „Ten człowiek w ciągu dwudziestu paru lat pracy wykonał kilkadziesiąt kilometrów krawężnika, zmieniając według prostego wzoru jego poprzeczne przekroje. Ja natomiast wykonałem »monumentalny« krawężnik, którego wzorcem był schematyczny profil głowy człowieka. Szeliga był dumny, że za życia doczekał się pomnika”.

Leopold Kessler
(1976, Niemcy / Austria)
Surrogate City Bike Station / MOCAK 2015
2015/2017

Leopold Kessler jest artystą działającym w przestrzeni publicznej, którego interwencje mają charakter akcji, zazwyczaj filmowanych, lub obiektów w postaci  permanentnych instalacji. Każdy ze swoich obiektów artysta projektuje dla konkretnych instytucji z uwzględnieniem specyfiki miejsca. Jedną z takich instalacji, „martwą kawiarnię”, można oglądać na dziedzińcu muzeum 21er Haus w Wiedniu. Obiekt zaprojektowany dla Kolekcji MOCAK-u wpisuje się właśnie w konwencję „nieużyteczności”. Jest to betonowa symulacja punktu wynajmu rowerów. Z daleka wygląda na prawdziwą stację rowerową, z bliska okazuje się rzeźbą. To zaskoczenie uświadamia nam, jak dalece żyjemy w przekonaniu, że wszystko, co nas otacza, powinno nam służyć.

Leszek Lewandowski
(1960, Polska)
Fontanna
2017

W 2017 roku minęło sto lat od powstania jednego z najgłośniejszych dzieł w historii sztuki – Fontanny Marcela Duchampa. Ten obiekt – zaliczany do kategorii ready made, czyli gotowy przedmiot – był pisuarem eksponowanym na postumencie. Sygnowany „R. Mutt” został zgłoszony na wystawę Stowarzyszenia Artystów Niezależnych w The Grand Central Palace w Nowym Jorku. Fontanna wzbudziła sprzeciw członków komisji wystawowej, którzy nie uznali jej za dzieło sztuki i nie zgodzili się na prezentację. Egzemplarz pracy, który powstał w 1917 roku, zaginął, a w 1964 roku pod nadzorem Duchampa powstało 17 replik. Leszek Lewandowski postanowił spełnić wolę artysty zawartą w tytule i specjalnie na wystawę Sztuka w sztuce zaprojektował fontannę, która jest eksponowana w miesiącach letnich.

Dorota Nieznalska
(1973, Polska)
Dar Gdańska dla Krakowa
2017

Genezą powstania projektu jest postać Lecha Wałęsy, jego rola i znaczenie w historycznym akcie obalenia komunizmu. Dar Gdańska dla Krakowa to fragment muru Stoczni Gdańskiej im. Lenina, który 14 sierpnia 1980 około godziny 11 przeskoczył Lech Wałęsa (wszystkie bramy stoczni były w tym czasie już zamknięte), aby dołączyć do strajkujących tam pracowników. Po przybyciu na teren Stoczni stanął na czele Komitetu Strajkowego. Przygotowano dwadzieścia jeden postulatów, które stały się podstawą do rozmów z przedstawicielami rządu komunistycznej Polski. Strajk zakończył się 31 sierpnia 1980 podpisaniem porozumienia, które wraz z trzema innymi dokumentami tworzą tak zwane porozumienia sierpniowe. Dzień ten uznaje się za symboliczny początek ruchu „Solidarność”, którego działania przyczyniły się do upadku komunizmu w Polsce i Europie.                                                     
Dar Gdańska dla Krakowa został zbudowany z cegieł pozostałych po rozbiórce jednej z hal znajdujących się na terenie stoczni. Inspiracją dla artystki był pomnik – także fragment muru stoczni – który znajduje się przy siedzibie NSZZ Solidarność w Gdańsku.

Łukasz Surowiec
(1985, Polska)
Berlin-Birkenau
2012

Z terenów przylegających do obozu Auschwitz-Bierkenau, gdzie w czasie II wojny światowej wysypywano prochy zamordowanych, artysta wykopał około czterystu młodych brzóz. Ponad trzysta zawiózł do Berlina, gdzie w ramach Biennale zostały posadzone w różnych lokalizacjach, między innymi w parkach, na terenie szkół, instytucji kulturalnych oraz w miejscach pamięci związanych z deportacjami i Zagładą. Pozostałe brzozy pozostawił w swoim ogrodzie lub rozdał przyjaciołom. Trzy z nich zostały włączone do wystawy Polska – Izrael – Niemcy. Doświadczenie Auschwitz, a po jej zakończeniu stały się częścią Kolekcji MOCAK-u i są zasadzone przed wejściem do Muzeum. Drzewa są nie tylko żywymi pomnikami, które mają za zadanie podtrzymywać pamięć o Holocauście, ale także potomkami jego świadków.

Artyści: Krzysztof M. Bednarski Leopold Kessler Leszek Lewandowski Dorota Nieznalska Łukasz Surowiec
Koordynatorzy: Monika Kozioł Katarzyna Wincenciak