Kangalika oznacza cierpienie, ale i wytrwałość, a ostatecznie przybycie.

Kangalika to wystawa jednego z najważniejszych artystów wschodniego wybrzeża Afryki – Richarda Onyango z Kenii. Artysta od ponad trzech dekad jest wystawiany na ważnych przeglądach sztuki na świecie i obecny w prestiżowych kolekcjach.

Szczecińska wystawa prezentuje obrazy z różnych okresów twórczości artysty, ukazując szczególny charakter i przemiany jego sztuki. Część prac została przemalowana przez Onyango specjalnie na pokaz w Polsce, ukazując jego dzisiejszy afrofuturystyczny punkt widzenia. Jak pisze Ytasha L. Womack, w afrofuturystycznej narracji „spotykają się wyobraźnia, technologia, przyszłość i wolność”.

Onyango dość wcześnie zafascynował się oznakami rozwoju przemysłowego w kenijskim krajobrazie: ciężarówkami, motorami, samolotami, autobusami matatu, a także popkulturowymi zmianami. „Aby zachować wszystko w pamięci, musiałem je narysować, ponieważ nie miałem aparatu, żeby zarejestrować to, co chciałbym zapisać w pamięci” – mówi. W jego wizji samolot czy samochód to nie tylko synonim przemian, ale też kruchości. Wypadki ukazują świat stale zagrożony katastrofą i tym, co nieprzewidywalne, analogicznie do żywego ciała, które jest źródłem przyjemności i bólu.

Na obrazach Onyango odnajdziemy też postaci celebrytów, muzyków, polityków, jak i zwierząt.

Tematem licznych prac Onyango jest też przyszłość zabytkowego kenijskiego miasta Lamu, pozbawionego ruchu zmotoryzowanego, które transformuje on w ruchliwe, pełne zatłoczonych wielopasmowych dróg, nowych monumentalnych mostów i pasów startowych.

Najbardziej znana część prac artysty poświęcona jest jego związkowi z Drosie – przedwcześnie zmarłą, białą kobietą o krągłych kształtach. Onyango przedstawia ją z zaskakującym realizmem w wyimaginowanych lub rzeczywistych, ale pełnych napięcia psychicznego sytuacjach, odzwierciedlając wiele fantazji, jakimi się karmią nawzajem Afryka i Zachód. Modna Drosie, dama z wyższych sfer w swoim Mercedesie Benz i kowbojkach znalazła szczęście u biednego Richarda, którego kariera malarska rozpoczęła się od tych voyerystycznych obrazów. Niezależnie od tego, czy przedstawia naprzemienną dominację i uległość, czy też fascynację stylem życia będącym synonimem luksusu i bogactwa, Onyango odwraca stereotypy i potępia związaną z nimi przemoc.

Wystawę w TRAFO dopełnia film Łukasza Jastrubczaka Kangalika – short story of Richard Onyango oraz muzyka artysty. Całość domyka autobiograficzny esej The Rise & Fall Of Richard Onyango, wydany przez Binyavangę Wainainę w kultowym wydawnictwie Kwani?, w którym twórca opowiada swoją historię od początków jako muzyk na kenijskim Wybrzeżu, przez kochanka Drosie, aż do osiągnięcia statusu znanego artysty.

Richard Onyango (ur. 1960 w Kisii, Kenia) – artysta wizualny używający przede wszystkim medium malarstwa, ale tworzący również rzeźby – modele. Pisze i snuje opowieści ze swojego życia, tworzy muzykę. Jest samoukiem. Zanim został znanym artystą wykonywał niezwykłą gamę zawodów: malarz szyldów, kierowca autobusu, stolarz, projektant mody, muzyk, producent mebli, rolnik czy treser zwierząt.

Prace Onyango były wystawiane m.in. na Międzynarodowym Biennale Sztuki w Wenecji (2003), a także kluczowych dla recepcji sztuki współczesnej Afryki wystawach, m.in. : When We See Us. A Century of Black Figuration in Painting w Kunstmuseum Basel i Zeitz MOCAa Cape Town (2023-24), 100% Africa w Guggenheim Museum Bilbao (2006), African Art Now w Museum of Fine Art Houston (2005), Africa Remix w Hayward Gallery London, Mori Art Museum Tokyo, Centre Georges Pompidou Paris czy Kunstpalast Düsseldorf (2004-06). Miał indywidualne wystawy m.in. w MAMCO Geneva, Salvatore Ala Gallery New York City, czy Fabbrica Eos Milan. Wiele jego dzieł znajduje się w prestiżowej Contemporary African Art Collection (CAAC) w Genewie ufundowanej przez Jeana Pigozziego.

Richard Onyango kolekcjonuje stare unikatowe samochody, które przerabia i wraz ze swoją kolekcją sztuki planuje przekształcić w przyszłe muzeum w Malindi.

Zespół kuratorski: Marlena Chybowska-Butler, Łukasz Jastrubczak, Stanisław Ruksza

Koordynacja: Anna Sienkiewicz-Rogaś, Marta Walaszek

Partner wystawy: Muzeum Narodowe w Szczecinie

Wystawa Richarda Onyango stanowi jednocześnie zapowiedź przyszłej transdyscyplinarnej wystawy o afrofuturyzmie na świecie, współorganizowanej przez TRAFO Trafostację Sztuki w Szczecinie i Muzeum Narodowe w Szczecinie.