Lech Majewski wykorzystał sztukę wideo do interpretacji dzieł Jacka Malczewskiego. W przygotowanym specjalnie dla Muzeum Narodowego w Poznaniu cyklu 13 etiud filmowych reżyser wykorzystał kilkanaście obrazów młodopolskiego malarza – niektóre z nich, jak „Thanatos”, „Portret rodziny artysty” czy „Śmierć na etapie”, są eksponowane równolegle do wideoartów w nowo otwartych przestrzeniach Galerii Sztuki Polskiej.

Wizyjne postaci wychodzą z okna pracowni Malczewskiego, przedstawionej na obrazie „Melancholia”, i przemierzają filmowe pejzaże Majewskiego. Podróżują przez kolejne dziesięciolecia i pory roku, przez syberyjskie i polskie krajobrazy, docierając ostatecznie do zurbanizowanej metropolii. Wędrują przez dawną i współczesną Polskę. W drodze stawiają pytania i szukają odpowiedzi.

Czy kajdany opadły z naszych stóp czy wloką się za nami?
Czy wizje Malczewskiego rezonują we współczesności?
Jak bardzo brakuje nam wyobraźni malarza?

Odpowiedzi szukają również widzowie, zaproszeni przez reżysera do wspólnej wędrówki po metaforycznym świecie polskiego symbolisty. Świecie, w którym nie brakuje aniołów, chimer, faunów czy harpii.

A Malczewski? Malczewski staje się pośrednikiem w opowieści snutej przez Majewskiego. Zaprasza w głąb swych obrazów, by następnie pomóc współczesnemu artyście zilustrować charakter dzisiejszego świata.

Wizualny dialog Lecha Majewskiego z Jackiem Malczewskim pozwolił na postawienie diagnozy współczesności. Jak reżyser postrzega XXI wiek? Jego uwagę przyciąga w dzisiejszym świecie postępujący zanik duchowości, marazm i paraliżujący bezwład, a wszystko to napędzane przez powszechny upadek obyczajów.

Nie próbuję zgadywać, jaki będzie odbiór dzieła, ale jestem pewien, że cykl wideoartów, ułożonych w muzealną wystawę, nie pozostawi nikogo obojętnym, że włączy nas w zmagania, które były doświadczeniem Malczewskiego i są doświadczeniem Majewskiego, które są zmaganiami głęboko osobistymi, ale i zmaganiami narodu.

Tomasz Łęcki, dyrektor Muzeum Narodowego w Poznaniu

Wideoarty zostaną zaprezentowane w Galerii Sztuki Polskiej XIX wieku w bezpośrednim sąsiedztwie niezwykłych dzieł Jacka Malczewskiego, m.in. „Błędnego koła”, jednej z najbardziej znaczących prac w dorobku tego młodopolskiego symbolisty. Kolekcja jego obrazów i studiów malarskich, składająca się z blisko 150 obiektów, jest prawdziwą dumą Muzeum Narodowego w Poznaniu (większość z 50 dzieł należących do Fundacji im. Raczyńskich przy Muzeum Narodowym w Poznaniu, w tym słynna „Melancholia”, eksponowana jest w oddziale MNP w Rogalinie).

Zakończenie wystawy zaplanowano na 26 stycznia 2025 r. Później wideoarty trafią do paryskiego Luwru.

Kurator: Zuzanna Wagner
Współpraca kuratorska: dr Agnieszka Skalska
Identyfikacja wizualna: dr Agata Kulczyk, dr Marcin Markowski

Lech Majewski – artysta malarz, reżyser filmowy, teatralny i operowy, twórca videoartów, poeta i prozaik. Stworzył własny język wypowiedzi artystycznej, w którym nieustannie przewija się uniwersum mitów. Jego dorobek znany jest i ceniony w całym świecie. Miarą jego uznania są duże wystawy w prestiżowych centrach sztuki: w Buenos Aires, Londynie, Paryżu, Wenecji, w wielu miastach Stanów Zjednoczonych, Dalekiego Wschodu i Nowej Zelandii. Wyróżnieniem w skali globalnej była retrospektywa wystawa w The Museum of Modern Art w Nowym Yorku, gdzie premierowo pokazano „Krew Poety”, sekwencję 33 wideoartów wyświetlanych symultanicznie. Jego prace prezentowane są w muzeach m.in. w Luwrze, w Prado w Madrycie, Kunsthistoriche w Wiedniu czy na weneckim Biennale. Doświadczenie pracy scenicznej zdobywał od początku lat 80. i w słynnej londyńskiej inscenizacji „Odysei” Homera, odgrywanej na barce płynącej po Tamizie.

Jest członkiem Amerykańskiej Akademii Sztuki i Wiedzy Filmowej, Gildii Reżyserów Amerykańskich i Europejskiej Akademii Filmowej, a z jego licznych dzieł filmowych do najważniejszych zalicza się film: Wojaczek o tragicznym życiu mikołowskiego poety Rafała Wojaczka, Angelus – śląska komedia w luźny sposób nawiązująca do grupy Janowskiej, działającej na Śląsku w latach 30 XX w., Młyn i krzyż poświęcony obrazowi Droga krzyżowa pędzla Pietera Bruegela oraz Valley of the Gods (Dolina Bogów), w której wystepują Josh Hartnett i John Malkovich.

Dał się poznać również jako znakomity pisarz i poeta. Do jego najznamienitszych powieści należą m.in. Basquiat, opowiadający o jednym z najbardziej interesujących artystów Nowego Jorku lat osiemdziesiątych (na jej podstawie powstał film Juliana Schnabla), Hipnotyzer pełna grozy i tajemnicy opowieść utrzymana w duchu literatury sensacyjnej, czy Metafizyka dziejąca się w Wenecji poruszająca historia o gwałtownych uczuciach i ich nieoczywistych związkach ze sztuką. Prowadzi również wykłady na wielu uniwersytetach i uczelniach świata; od Canterbury University w Nowej Zelandii, poprzez Harvard i Berkeley w USA, po Uniwersytet w Pizie i Akademię Sztuk Pięknych w Rzymie.