Spekulacje na temat przyszłości są zwykle odrealniające – to wizje odległych, nienamacalnych zjawisk, opisanych abstrakcyjnymi pojęciami. Inaczej dzieje się jednak, gdy spekulacje rodzą się z rzetelnych badań osadzonych w praktyce naukowej. Wówczas zamiast odrealnienia pojawia się olśnienie. I nowy horyzont.

„Horyzonty po wzroście” to kolejna odsłona projektu autorstwa kolektywu DISNOVATION.ORG, ukazująca pułapki ekspansywnej produkcji i innowacji. Choć trudno wyobrazić sobie przyszłość bez wzrostu, jeszcze trudniej wyobrazić sobie przyszłość, w której wzrost – obecnie oznaka ewolucji i postępu – nabiera zupełnie innej konotacji. W powszechnym wyobrażeniu wzrost kojarzy się z dynamizacją, ekspansją, modernizacją, transformacją i rozwojem. W parze z nim kroczą doskonalenie i dobrostan. Co jednak jeśli jest inaczej?

Wystawa „Horyzonty po wzroście” skłania do licznych pytań, pokazując podwójne oblicze wzrostu w perspektywie eskalacji postępu i kryzysu energii. Na wiele sposobów kwestionuje współczesne style i standardy życia, kładąc szczególny nacisk na ich aspekty społeczno-ekonomiczne. Ukazuje wzrost w kontekście paraliżu klimatycznego, organizacji wiedzy i praktyk przemysłowych. Co jednak najważniejsze – zwraca uwagę na mechanizmy wzrostu i relację między wytwarzaniem energii a szeroko pojętymi efektami tej produkcji.

Disnovation skupia się na koncepcji post-growth (powzrostu), będącej wyrazem niezgody na panowanie zaprzeszłych i skostniałych form organizacji życia: kultury rozwoju, kultury pracy oraz kultury współbycia w wymiarze międzyludzkim i międzygatunkowym. Świat po wzroście to świat, który odchodzi od coraz intensywniejszej eksploatacji zasobów naturalnych, maszyn służących do ich przetwarzania w energię, a także energii ludzkiej. Projekt pokazuje następstwa tej eksploatacji, dając do zrozumienia, że zmiany są konieczne. Podpowiada także sposoby ich wdrożenia.

Prezentacja jest zaproszeniem do przyjrzenia się naszej wspólnej przyszłości poprzez analizę przyczyn kryzysów wzrostu i ich następstw. Skłania do refleksji nad tym, jak długo jeszcze możemy przyspieszać wzrost gospodarczy. Jakie czynniki ideologiczne, społeczne i biofizyczne wpływają na obecne kryzysy środowiskowe? Czy dysponujemy praktykami transformacyjnymi, które mogłyby zapobiec załamaniu ekosystemu na dużą skalę? Jakie skutki ekspansywnego wzrostu są najbardziej dotkliwe i jak wpływają na stan życia w skali globalnej i jednostkowej, publicznej i prywatnej?

Partnerem wystawy jest Instytut Francuski w Polsce.

DISNOVATION.ORG tworzą:

Maria Roszkowska – polsko-francuska artystka tworząca w nurcie designu krytycznego. Jej prace dotyczą relacji między ludźmi a nowoczesną techniką, ze szczególnym uwzględnieniem alternatywnych form i praktyk wyłaniających się na marginesach wiodących dyskursów wokół innowacji technologicznej. Roszkowska jest również badaczką niezależną; rezultaty jej analiz zostały przedstawione m.in. w pracach: Don’t Brand My Public Space! (wraz z EnsadLab Paris, 2010), The Pirate Book (2015) i Realtime: Making Digital China (2019).

Nicolas Maigret – artysta, kurator, edukator, którego prace sytuują się na przecięciu sztuki współczesnej, badań naukowych i hakowania. Doświadczenie zdobył dzięki pobytom badawczych, w ramach grantów międzynarodowych, na UCLouvain (2018), University of California, Irvine (2019), V2_, Rotterdam (2018–2020) i University of California, Berkeley (2024). Jest zdobywcą pierwszej nagrody Arte Laguna Prize w dziedzinie sztuk cyfrowych (Wenecja, 2016) i Award for Research in Artistic Technology (Wiedeń, 2015). Jego prace były przedstawiane, publikowane i wykonywane w instytucjach kultury w wielu miejscach na świecie.

Baruch Gottlieb – artysta i wykładowca. Pracował na stanowisku profesora w dziedzinie sztuki mediów i dźwięku na Yonsei University Graduate School for Communication and Arts (Korea Południowa). Wykładał medioznawstwo, filozofię techniki, estetykę i etykę na niemieckich uczelniach, takich jak UdK Berlin, BTU Cottbus, Hochschule für Gestaltung Karlsruhe i FH Potsdam. Równolegle do pracy artystycznej opracowuje koncepcyjnie i prowadzi międzynarodowe sympozja, festiwale i warsztaty. Był kuratorem wystaw w holenderskim instytucie sztuki współczesnej West Den Haag. Opublikował wiele prac na temat mediów, filozofii, cybernetyki i ekonomii.

Zespół kuratorski: Michał Krzykawski, Ania Malinowska

Koordynacja: Eliza Urwanowicz-Rojecka