Figura św. Ottona

Na ścianie Wieży Dzwonów od strony Dziedzińca Menniczego umieszczony jest posąg św. Ottona, patrona Księstwa Pomorskiego i kościoła zamkowego. Figura pochodzi ze średniowiecznej kolegiaty św. Ottona na wzgórzu zamkowym i została umieszczona na wieży po jego zburzeniu w 1575 roku. Św. Otton przedstawiony jest w całej postaci, odziany w szaty biskupie i z pastorałem w ręce. Wspornik, na którym stoi figura, ozdobiony jest tarczą herbową z gryfem – herbem rodu Gryfitów oraz wyobrażeniem siedzącej pary. Przypuszcza się, że ukazani są tu książę Barnim III, fundator średniowiecznego kościoła św. Ottona i jego żona Agnieszka.

Obecnie znajdująca się na Wieży Dzwonów figura jest dwudziestowieczną, częściowo rekonstruowaną (czyli uzupełnioną w miejscach uszkodzenia) kopią oryginalnego posągu z poł. XIV w., który, ze względu na postępujące zniszczenie, w 1934 roku został przekazany do zbiorów muzealnych. Kopię posągu wykonał w sztucznym kamieniu niemiecki rzeźbiarz Franz von Ruedorffer. Wzorem do odtworzenia twarzy świętego był jego wizerunek z nagrobka w kościele benedyktynów w Bambergu.

Oryginalna czternastowieczna kamienna rzeźba św. Ottona jest jedynym zachowanym w sztuce pomorskiej średniowiecznym wizerunkiem tego świętego i najstarszą znaną nam monumentalną rzeźbą z wieków średnich na Pomorzu Zachodnim. Obecnie znajduje się w szczecińskim Muzeum Narodowym.

Makieta Zamku Książąt Pomorskich w skali 1:100 - Dziedziniec Menniczy

Około 300 kg brązu wykorzystali znani wrocławscy rzeźbiarze do sporządzenia makiety Zamku Książąt Pomorskich w Szczecinie w skali 1:100 na Dziedzińcu Menniczym.

Makieta powstała przede wszystkim z myślą o osobach niewidomych i niedowidzących. Opatrzona jest opisami w kilku językach, także pismem Braille’a. Makietę sporządzili rzeźbiarze Stanisław Wysocki i jego syn Michał Wysocki z wrocławskiej pracowni Stan Wys Atelier.

Zadanie było bardzo pracochłonne i czasochłonne – mówi Stanisław Wysocki. – To prawdopodobnie największa makieta z brązu w Polsce. Z wielką precyzją musieliśmy wykonać wiele skomplikowanych detali architektonicznych, których Zamek Książąt Pomorskich w Szczecinie jest pełen.

Artyści najpierw długo pracowali nad projektem. Kształt budowli i detale architektoniczne odwzorowywali na podstawie planów i zdjęć. Komputerowo sporządzili trójwymiarowy projekt. Później wykonali model – rzeźbili go ręcznie, a do niektórych elementów wykorzystali także drukarkę 3D. Następnie powstał odlew.

Rzeźbiarze znakomicie oddali piękno szczecińskiego Zamku. Z wielkim pietyzmem wykonali najdrobniejsze elementy, na przykład renesansowe krużganki i attyki czy zamkowy zegar, na którym widać godzinę. Jest nawet miniaturowy dzwon w Wieży Dzwonów.

Płyta Barnima III

Monumentalna płyta pamiątkowa, wykonana z wapienia, ufundowana w 1543 roku, czyli w 175 lat po śmierci księcia Barnima III, przez jego potomka i imiennika – Barnima IX/XI. Przeznaczona dla klasztoru kartuzów na Grabowie, których Barnim III sprowadził na Pomorze w 1360 roku i uposażył nadaniami. Przedstawia postać księcia jako rycerza i w łacińskim tekście sławi jego czyny. Płytę wykonali prawdopodobnie artyści południowoniemieccy w stylu charakterystycznym dla czasów jej fundatora – Barnima IX/XI, będącym połączeniem elementów średniowiecznych i renesansowych.

Po zrujnowaniu i rozebraniu w ciągu XVIII wieku dawnego klasztoru na Grabowie płyta przeniesiona została do kościoła cystersek w Szczecinie, a po jego rozbiórce w 1904 roku, do szczecińskiego kościoła św. Jakuba. Po II wojnie światowej płytę umieszczono na ścianie północnego skrzydła odbudowanego Zamku Książąt Pomorskich (od strony dziedzińca). 

Przedstawiony na płycie Barnim III zwany Wielkim (przed 1304–1368), był synem księcia Ottona I i Elżbiety holsztyńskiej. Lata młodzieńcze spędził na dworze cesarskim w Pradze, gdzie otrzymał staranne wykształcenie. Od 1320 roku współrządził Księstwem Szczecińskim wraz z ojcem, a po jego śmierci w 1344 roku stał się samodzielnym władcą. Wzniósł wówczas na szczecińskim Wzgórzu Zamkowym stałą książęcą siedzibę – Kamienny Dom i kolegiatę pod wezwaniem św. Ottona.

W okresie swojego panowania dążył przede wszystkim do uniezależnienia księstwa od Brandenburgii. W tym celu wielokrotnie zawierał sojusze z Czechami i z Polską, zaś w 1331 roku oddał księstwo pod opiekę papieża. Ostatecznie w 1348 roku osiągnął swój cel, uzyskując od Karola IV Luksemburskiego, późniejszego cesarza, uznanie Księstwa Pomorskiego za bezpośrednie lenno cesarskie i stając się tym samym księciem Rzeszy. Jako sojusznik Luksemburczyków, znacznie wzmocnił pozycję polityczną księstwa, co jednak nie zażegnało konfliktu z Brandenburgią. Za cenę pokoju z Brandenburczykami zawarł więc układ, gwarantujący margrabiom brandenburskim sukcesję w Księstwie Pomorskim po wygaśnięciu rodu Gryfitów. Książę zmarł nagle i pochowany został w ufundowanym przez siebie kościele kolegiackim św. Ottona w Szczecinie.

Fundator płyty Barnim IX/XI zwany Pobożnym (1501–1573) był synem księcia Bogusława X i Anny Jagiellonki. Przygotowywany początkowo do objęcia stolca biskupiego w Kamieniu Pomorskim, studiował najpierw na uniwersytecie w Greifswaldzie, a od 1518 roku w Wittenberdze, gdzie zetknął się z Marcinem Lutrem. W 1523 roku wraz z bratem Jerzym I został panującym księciem pomorskim. Po śmierci brata podzielił księstwo na dwie części: Księstwo Szczecińskie na wschód od Odry, gdzie objął władzę i Księstwo Wołogoskie, w którym rządy objął jego bratanek Filip I. Jako wyznawca reformacji w 1534 roku na sejmie w Trzebiatowie wprowadził (wespół z bratankiem) w Księstwie Pomorskim luteranizm. W polityce zagranicznej współpracował z królem Polski Zygmuntem Augustem, z którym spokrewniony był przez matkę Annę Jagiellonkę. Wobec braku męskiego potomka, w 1569 roku zrzekł się władzy na rzecz wnuka Jerzego I – Jana Fryderyka i zamieszkał na zamku w Grabowie, gdzie zmarł. Książę Barnim IX/XI był zręcznym politykiem, pasjonatem sztuki i nauki oraz prężnym mecenasem kultury. Przyczynił się do założenia w Szczecinie Pedagogium Książęcego (1543), rozbudował Duży Dom – książęcą siedzibę na Wzgórzu Zamkowym i był inicjatorem powstania wielu świetnych dzieł artystycznych, w tym płyty poświęconej pamięci Barnima III.

Wieża Zegarowa

Jednym z najbardziej rozpoznawanych elementów szczecińskiego Zamku jest wyjątkowy, barokowy zegar. Pochodzi z 1693 r. Powstał na okoliczność uczczenia zwycięstwa Szwedów w wojnie z Brandenburgią. Zegar wygląda intrygująco. Już w czasach swojego powstania był uznawany za zaskakujący. Przedstawia zielonego maszkarona, który porusza oczami zgodnie z ruchem dużej wskazówki godzinowej. W ustach ma cyfrę pokazującą dzień miesiąca. Znajdujący się powyżej błazen wybija lewą ręką godziny, a prawą kwadranse, kłapiący przy tym szczęką i przewracający oczami. Ozdobiona gryfami dolna tarcza nie ma skali, tak jak dzisiejsze tarcze z minutami. Dokładniej pokazuje kwadranse niż minuty. Zamkowy zegar demonstruje nawet aktualną fazę księżyca! Zegar zaprojektował Johann von Goethe, a wykonał Caspar Nitardi.