Odnowiona Galeria Malarstwa, otwarta 10 maja 2024 roku, to prezentacja dzieł sztuki – malarstwo, rzeźba oraz obiekty przestrzenne: asamblaże i instalacje – powstałych po 1945 roku. Pochodzą one z bogatej kolekcji sztuki nowoczesnej Muzeum im. Jacka Malczewskiego w Radomiu. Jej początki sięgają okresu, kiedy Muzeum nie posiadało jeszcze odrębnego oddziału, a prace zbierane były przez Dział Sztuki Dawnej. Kiedy w 1991 roku, w kamienicach „Gąski” i „Esterki” przy radomskim rynku, otwarto Muzeum Sztuki Współczesnej, trafiły do niego zbiory sztuki współczesnej.

W trakcie swojej dynamicznej działalności, w latach 1992-2015, MSW wzbogaciło się o ponad 2500 dzieł. Były one przekazywane przez zaprzyjaźnionych twórców, kolekcję uzupełniły liczne zakupy oraz prace gromadzone w ramach działającego w Radomiu, w latach 1974-1990, Biura Wystaw Artystycznych. W 2016 roku kolekcja liczyła już 4500 prac malarskich, rysunkowych i rzeźbiarskich. Przez cały okres działalności Muzeum Sztuki Współczesnej, oddziału Muzeum im. Jacka Malczewskiego w Radomiu, organizowane były liczne wystawy. Wyboru kuratorskiego prezentowanych dzieł dokonywał Mieczysław Szewczuk, wieloletni kierownik MSW. Dlatego też chcieliśmy, aby obecny kształt Galerii nawiązywał do tamtych prezentacji.

Wiek XX w sztuce był stuleciem pełnym znaczących przemian i zwrotów akcji. Rozpoczął się odkryciem nowych form (kubizm i abstrakcja) oraz wybuchem radykalnych manifestów artystycznych, które przerodziły się w różne odmiany awangardy. Takie kierunki jak kubizm, dadaizm, ekspresjonizm i surrealizm rozwijały się przez całe dwudziestolecie międzywojenne, natomiast po zakończeniu II wojny światowej pojawił się socrealizm, jako, narzucona przez władzę, nowa tendencja w sztuce polskiej. Nie zahamowało to rozwoju awangard, wręcz przeciwnie – polscy twórcy tym chętniej posługiwali się językiem abstrakcji i nowymi formami ekspresji, im bardziej figuracja zarezerwowana była dla socrealizmu. Jednocześnie abstrakcjonizm stał się formą protestu wobec narracji uznawanej przez rządzących.

Graniczną datą w sztukach plastycznych był rok 1955, kiedy możemy mówić o rozkwicie  w Polsce neoawangardy. Wówczas miała miejsce słynna wystawa w warszawskim Arsenale pt. Przeciw wojnie, przeciw faszyzmowi. Wielu ważnych artystów tworzących w drugiej połowie XX wieku pokazało tam swoje prace, a dla wielu z nich był to debiut artystyczny. Na naszej ekspozycji można zobaczyć prace artystów, którzy prezentowali swoje dzieła w Arsenale, m.in. Stefana Gierowskiego, Jana Tarasina, Jerzego Tchórzewskiego, Rajmunda Ziemskiego, Marii Pinińskiej-Bereś czy Jacka Sempolińskiego. Duża część Galerii poświęcona jest Grupie Krakowskiej, zarówno pierwszej – przedwojennej, którą reprezentują Maria Jarema, Erna Rosenstein czy Jonasz Stern, jak i tej reaktywowanej po wojnie, tzw. Drugiej Grupie Krakowskiej, m.in. prace Tadeusza Brzozowskiego, Tadeusza Kantora, Jadwigi Maziarskiej, Alfreda Lenicy, Jerzego Nowosielskiego i Jana Pamuły. Kolejna część wystawy skupia się na artystach tworzących w nurcie abstrakcji geometrycznej, m.in. Henryka Stażewskiego, Jerzego Kałuckiego i Andrzeja Nowackiego.

Podobna transformację jak malarstwo przeszła rzeźba. W drugiej połowie XX wieku jej dawne funkcje – upamiętnianie osób i wydarzeń historycznych – ewoluowały w kierunku formy protestu wobec przełomowych wydarzeń lub osobistej ekspresji wynikającej z własnych doświadczeń twórcy. Prace prezentowane na naszej wystawie pokazują obie tendencje, widoczne zarówno w sferze formalnej jak i treści, od klasycznych form w kamieniu (Tadeusz Koper, Ludmiła Stehnova, Barbara Zbrożyna, Barbara Falender) przez asamblaże (Józef Łukomski, Władysław Hasior) po instalacje przestrzenne (Maria Pnińska-Bereś, Izabella Gustowska).

Kuratorki:
Magdalena Ewa Nosowska
Magdalena Kołtunowicz