„Misterium Światła” jest nową wystawą stałą Muzeum Narodowego w Szczecinie, prezentującą sztukę średniowieczną z terenu historycznego Pomorza od XII w., gdy w latach 20. zakończył się ostatecznie proces chrystianizacji, do kolejnej transformacji religijnej tych obszarów, związanej z przyjęciem reformacji w 1534 r.

Prezentowane na wystawie zabytki w zasadniczej części pochodzą z pomorskich kościołów. Niegdyś związane były ze sprawowaniem kultu i obrzędów religijnych, odzwierciedlały idee średniowiecznej myśli chrześcijańskiej, a także zaspokajały religijne i społeczne potrzeby wyznawców oraz fundatorów. Twórcy tych dzieł, dziś anonimowi, funkcjonowali w ramach warsztatów, wędrowali po Europie i rozpowszechniali trendy artystyczne lub ‒ co typowe dla późnego średniowiecza ‒ osiedlali się w miastach i zakładali cechy rzemieślnicze.

Odwiedzając wystawę, wkraczamy w nieco mroczną, lecz rozświetloną metafizycznym blaskiem odległą epokę, pełną tajemnic i fantastycznych wyobrażeń – świat średniowiecznego chrześcijaństwa. Wśród prezentowanych na wystawie dzieł wyróżniają się gotlandzkie kolumny z klasztoru cysterskiego w Kołbaczu, ukazujące mnichów podczas codziennych czynności, i słynnego czarta ciągnącego za kaptur jednego z zakonników. Odlana z brązu antaba kołobrzeska w kształcie głowy lwa czy skarb luksusowych ozdób znaleziony w Szczecinie odzwierciedlają bogactwo średniowiecznych ośrodków funkcjonujących w ramach Hanzy – potężnego związku miast północnej Europy.

Typową dla kultury średniowiecza formę religijności – kult świętych i związanych z nimi relikwii – przybliża galeria rzeźbionych i malowanych przedstawień świętych, niezwykłych bohaterów świata średniowiecznego. Wśród nich rozpoznamy św. Dorotę w wytwornej sukni i z koszem rajskich kwiatów, św. Jakuba ‒ patrona pielgrzymów ‒ z muszlą przegrzebki na kapelusz, czy św. Jerzego w zbroi rycerza pokonującego smoka.

Głównym akcentem wystawy jest imponujący rozmiarami, a zarazem subtelny w wyrazie Krucyfiks Kamieński – perła kolekcji sztuki średniowiecznej szczecińskiego muzeum. Umieszczony w centrum monumentalnej hali, podobnie jak niegdyś we wnętrzu kościoła, przypomina o uniwersalnym i powszechnym charakterze zbawienia dokonanego na krzyżu oraz wyznacza oś świata, wokół której koncentrowała się rzeczywistość epoki chrześcijańskiego średniowiecza. Znakomitym tłem dla tego wyjątkowego dzieła jest cykl obrazów poświęconych Marii i Chrystusowi na skrzydłach ołtarzowych poliptyku z kościoła św. Jana w Stargardzie, oddający szczególne dla średniowiecza zamiłowanie do intensywnych kolorów i blasku „niebiańskiego” złota.

Misterium Światła. Sztuka średniowieczna na Pomorzu

Kuratorka: Kinga Krasnodębska
Projekt wystawy: Waldemar Wojciechowski 

Patronat honorowy: 
Marszałek Województwa Zachodniopomorskiego, Olgierd Geblewicz
Premier Kraju Związkowego Meklemburgia-Pomorze Przednie, Manuela Schwesig

Wystawa powstała w ramach projektu „Wspólne dziedzictwo, wspólna przyszłość. Centralne muzea pomorskie wspólnie prezentują dzieje i kulturę Pomorza” dofinansowanego przez Unię Europejską ze środków Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego (EFRR) w ramach Programu Współpracy Interreg V A Meklemburgia-Pomorze Przednie / Brandenburgia / Polska oraz ze środków finansowych Województwa Zachodniopomorskiego.