RĘKOPIS CHOPINA. Cykl pokazów specjalnych

Niniejszy cykl pokazów rękopisów muzycznych przedstawia drobne szkice Fryderyka Chopina. W tych pojedynczych nutach, pośpiesznie zapisanych w przypływie twórczego natchnienia, tak aby nie umknęły, często z pominięciem oznaczeń muzycznych, niestarannym pismem, odnajdujemy zalążki kompozycji. Chociaż na pierwszy rzut oka zapis wydaje się enigmatyczny, szkice te odzwierciedlają wyjątkową chwilę – próbę zmaterializowania nowonarodzonej myśli muzycznej. Tu z pomocą Chopinowi przychodził fortepian, na którym kompozytor sprawdzał brzmienie pomysłu i skrótowo notował go na papierze. Te niepozorne notatki stanowią ważne ogniwo w twórczości Fryderyka Chopina – przyglądamy się pierwszej, pisemnej, spontanicznej fazie procesu twórczego, po której kompozytor podejmował niezliczone próby udoskonalenia zapisu nutowego pierwotnej myśli. 

Pamiętając o tym jak złożoną pracę Fryderyk Chopin wykonywał chcąc przelać swój geniusz muzyczny na papier za pomocą zwykłych nut, a także o tym, ile z jego dziedzictwa utraciliśmy, prezentowane podczas niniejszego cyklu drobne szkice zachęcają nas do refleksji nad bezcennością każdej Chopinowskiej nuty. 

Na obecnym pokazie widzimy szkic siedmiu, najprawdopodobniej, końcowych taktów niezidentyfikowanej kompozycji Fryderyka Chopina. 

Na pięcioliniach 2–3 kompozytor zapisał atramentem tekst muzyczny w układzie na fortepian. Dodatkowo na 4 pięciolinii zanotował dźwięki podstawy basowej, które następnie zamazał. W taktach 1–3 Chopin zastosował liczne skróty. W tekście muzycznym brakuje kluczy i znaków przykluczowych, a także metrum. Ostatni akord został oznaczony fermatą. 

W prawym górnym rogu strony znajduje się wytarta adnotacja: „14”[?] zapisana ołówkiem ręką nieustalonej osoby. 

Czas powstania tego szkicu nie jest znany. Na podstawie analizy użytego przez kompozytora papieru o 12 pięcioliniach na stronie, kreślonych rastralem, prof. Jeffrey Kallberg zaproponował hipotetyczne datowanie rękopisu w przedziale: jesień 1843–lato 1846. 

Rękopis pierwotnie znajdował się w kolekcji zaprzyjaźnionego z Fryderykiem Chopinem francuskiego wiolonczelisty Auguste’a Franchomme’a i jego spadkobierców. W 1958 roku zakupiony został przez Towarzystwo im. Fryderyka Chopina od kolekcjonera Marca Loliée w Paryżu. Od 2005 roku obiekt jest depozytem Towarzystwa im. Fryderyka Chopina w Narodowym Instytucie Fryderyka Chopina w Warszawie.

Tymi końcowymi taktami wieńczymy cykl pokazów drobnych szkiców Fryderyka Chopina. Choć te muzyczne okruszki wydają się niepozorne i stawiają przed nami wiele znaków zapytania, to jednocześnie otwierają przed miłośnikami i badaczami muzyki Chopina kolejne przestrzenie do refleksji nad jego niezwykłą twórczością.

Kustosz Muzeum: dr Seweryn Kuter 
Kuratorka: Anna Adamusińska-Tasak 
Opieka konserwatorska: Patrycja Rymar, dr Marta Zaborowska

Anna Adamusińska-Tasak