Tekst do katalogu Refugees Welcome – wystawy i aukcji, na które już po raz ósmy zapraszamy wraz z Fundacją Ocalenie – powstaje w pierwszej połowie listopada 2024 roku. Do rozpoczęcia wydarzenia pozostały jeszcze dwa miesiące, a temperatura już dziś spadła do zera i pojawił się pierwszy śnieg. Patrzę na intrygujący obraz Kateryny Łysowenko zatytułowany Migrant Swans [Wędrowne (lub migrujące) łabędzie], który artystka podarowała na styczniową licytację. Tytułowe ptaki siedzą w przedziale kolejowym obok człowieka o zatartych rysach twarzy. Ich czarne, prawie ludzkie nogi opadają z siedzeń, a za oknem pociągu nie ma nic poza niebieskim niebem. Nie wszystkie łabędzie migrują, ale wiele z nich rokrocznie szuka bezpiecznego schronienia przy zbiornikach wodnych, których nie skuł lód – w zachodniej i południowej Europie. Przyroda od zawsze jest w ciągłym ruchu.

Według raportu Przejścia nie ma. Śmierć osób migranckich na granicy Unii Europejskiej z Białorusią pod redakcją Alicji Palęckiej z Fundacji Ocalenie, „od początku kryzysu humanitarnego (…) w 2021 roku do końca marca 2024 udokumentowano śmierć 116 osób na granicy w czterech krajach (Białoruś, Łotwa, Litwa i Polska), a same osoby migranckie zgłosiły działaczkom w swoich świadectwach co najmniej 26 kolejnych śmierci”. Boję się pomyśleć, jak te statystyki wyglądają teraz i jak będą wyglądać w styczniu 2025 roku, kiedy w przygranicznych lasach, na skutek hipotermii i wycieńczenia, będących często wynikiem wielokrotnych pushbacków, ucierpi z pewnością jeszcze więcej osób w drodze.

Ocalenie tylko w ubiegłym roku wsparło 15 000 osób migranckich i uchodźczych ze wszystkich stron świata. Sytuacja na granicy polsko-białoruskiej wcale się nie poprawia, do Unii Europejskiej przybywa coraz więcej osób potrzebujących wsparcia, a mobilizacja społeczna po wybuchu pełnoskalowej wojny w Ukrainie niestety słabnie. Fundacja odnotowuje coraz mniejszą liczbę darczyńców i była zmuszona zamknąć w tym roku swoje oddziały w Łodzi i Łomży. 

Tegoroczna wystawa przedaukcyjna to pierwsza ekspozycja w budynku MSN-u, oddanym publiczności po dwutygodniowym festiwalu otwarcia w październiku. Ta edycja aukcji nie ma rozmachu znanego z poprzednich lat, kiedy to co roku zwiększała się liczba uczestniczących w niej artystek i artystów. Nauczone i nauczeni doświadczeniem, wraz z Fundacją Ocalenie oraz Towarzystwem Przyjaciół Muzeum Sztuki Nowoczesnej, mierzymy siły na zamiary. Nie bijemy rekordów sprzedaży, ale dzięki hojnym darowiznom osób artystycznych, chcemy skupić się raczej na systematycznym, stałym podtrzymywaniu i wspieraniu działań, które odbywają się po cichu, ale często stanowią o czyimś być lub nie być. 

Na wystawie można obejrzeć prace między innymi: Jana Dobkowskiego, Dominiki Kowyni, Jarosława Flicińskiego, Marioli Przyjemskiej czy Joanny Piotrowskiej. W górnych galeriach MSN-u trwa instalacja wystawy kolekcji, która rozpocznie się w lutym 2025 roku. Tuż obok sali, w której teraz pokazujemy przekazane przez artystki i artystów dzieła, będzie prezentowana instalacja z kolekcji Muzeum autorstwa Sandry Mujingi– twórczyni pochodzącej z Demokratycznej Republiki Konga. Swoją formą rzeźba ta przypomina konstrukcję nomadycznego, lekkiego schronienia używanego przez ludzi będących w drodze. Mamy ogromną nadzieję, że dzięki Państwa wsparciu ta droga dla wielu osób będzie miała szczęśliwy finał.

Kuratorka: Jagna Lewandowska