Ileż zainteresowania, zdumienia, podziwu, a czasem mistyfikacji czy fikcji wokół siebie generuje... Sztuka ikony. Dziś w Polsce cieszy się coraz większą popularnością. Wielu artystów i ludzi bez specjalnego wykształcenia próbuje malować ikony, będąc urzeczonymi ich prawdziwym pięknem. Powstają specjalne grupy, kursy i szkoły.

Szkoła Ikonograficzna „Radruż”, działająca przy Ukraińskim Uniwersytecie Katolickim we Lwowie, pracuje nad ikoną od 20 lat.

Czy możemy zaoferować coś świeżego i oryginalnego? Jesteśmy zdania, że tak, bo choć media i portale społecznościowe pełne są różnorodnych informacji o ikonach i fotografii ikon, to w świadomości przeciętnego człowieka ikona Kościoła Wschodniego to wizerunek wyłącznie na złotym tle, w przyciemnionych barwach, o rozmytych rysach... Jeśli „przełożyć” to na język historyków sztuki, to ogółowi społeczeństwa ikona kojarzy się ze sztuką grecką i rosyjską XVIII i XIX w. Tylko nieliczni znają arcydzieła klasycznej epoki bizantyjskiej i to głównie z reprodukcji w Internecie. I tylko nieliczni zdają sobie sprawę, że polskie muzea posiadają ogromną kolekcję ikon od XV aż po XX w., co świadczy o niezwykłym bogactwie kultury wschodniochrześcijańskiej dawnej Rzeczypospolitej.

Wystawa „Radruż. Źródła ikony” przybliża tę lokalną tradycję. Czyste, jaskrawe kolory, stworzone z półszlachetnych minerałów – lazurytu, malachitu i cynobru – na przeważnie białym lub kolorowym tle, stanowią „oblicze” tradycyjnej ukraińskiej ikony z terenów dzisiejszego pogranicza polsko-ukraińskiego. Technika tempery jajowej pozwala osiągnąć wysoki poziom przezroczystości i lekkości, a wyłącznie naturalne pigmenty – głębię, intensywność i szlachetność koloru.

Odkryte przez Szkołę „Radruż” „skarby” mogą stać się niewyczerpanym źródłem inspiracji i wiedzy także dla polskiego odbiorcy, a Zespół Cerkiewny w Radrużu jest doskonałym miejscem prezentacji przygotowanej wystawy. To stąd pochodzą jedne z najstarszych zachowanych ikon tej tradycji. Sprawiły one, że nazwa miejscowości jest obecnie nie tylko nazwą Szkoły, ale także całego realizowanego w niej procesu dydaktycznego. Polega on na naśladowaniu (nie kopiowaniu) dawnych mistrzów i ich dzieł, w czym pomocne są wyniki badań i prac konserwatorskich przeprowadzonych przy ikonach.

Na wystawie można zobaczyć około 70 ikon 34 autorów stworzonych w latach 2010–2024. Można podzielić je na dwie umowne grupy: te, które są precyzyjnym naśladownictwem dawnych arcydzieł oraz te autorskie, których rysunek, kompozycja i kolorystyka nie mają analogii, często jednak nawiązują do dawnych tradycji. Przyporządkowanie ikon do obu grup nie jest łatwe, stąd w podpisach do każdego z obiektów na wystawie odnajdziemy pomocne wskazówki. Z metodą naśladownictwa można zapoznać się także na przykładzie ikony Przemienienia Pańskiego ze wsi Busowisko. Na ekspozycji poznamy także historię Szkoły „Radruż” oraz jej nauczycieli i studentów.