"Łódź obiecana" - fotomontaże Adama Fołtarza

Już tytułem cyklu tych fotomontaży wystawa nawiązuje do założycielskiego dla kulturowego wizerunku Łodzi dzieła literackiego, a przez nie do biblijnej figury wędrówki Izraela. W tym roku przypada bowiem setna rocznica śmierci Władysława Reymonta wybranego przez Senat RP patronem roku 2025. W 2024 roku obchodziliśmy stulecie przyznania pisarzowi literackiej Nagrody Nobla za powieść „Chłopi”. W „Ziemi obiecanej” Reymont stworzył obraz Łodzi z końca XIX wieku, jako miasta przechodzącego na ziemiach polskich pod zaborem rosyjskim najbardziej dynamiczne przemiany właściwe dla najbardziej brutalnej fazy wczesnego globalnego kapitalizmu

W ramach ekspozycji zaprezentujemy trzy cykle prac autora: „Ziemia obiecana”, „Terra incognita” oraz „Parafrazując temat łódzki”. Wernisaż uświetni występ teatralny Michała Kruka – w etiudzie autorstwa Adama Fołtarza „Terra incognita”.

Adam Fołtarz wykorzystuje figury groteski i ironii, aby w quazi-sentymentalny sposób opowiadać o Łodzi. Dominującym motywem są łódzkie fabryki, z których artysta „buduje” wieże. Jedna z nich przypomina Shanghai Tower nienaturalnie i figlarnie „wyrastającą” z osiedlowego parku na tle panoramy łódzkiego śródmieścia, którego horyzont zaskakująco zamyka rzeka okalając fabryczne miasto, niczym Jangcy azjatyckiego miejskiego giganta. Na sensy odnoszone do panopticonu, jako alegorii władzy i kontroli, nakładają się falliczne znaczenia nad-potencji. Te fotomontaże przepełnia słodko-gorzki śmiech kpiący z nowoczesnych wizji rozwoju.

Wizerunek artysty pojawia się w ich pejzażowych odsłonach. Niczym przewodnik – w burżuazyjnym eleganckim fraku Lodzermenscha i meloniku – nota bene w ten sam strój została „ubrana” jedna ze stworzonych przez autora wież – obserwuje rozwój wydarzeń i zmieniające się tła miejskiego pejzażu. Artyście towarzyszy, siedząc na jego głowie zwieńczonej melonikiem, kruk. To inteligentne zwierzę, tradycyjnie postrzegane jako niezwykle mądre, towarzysz bogów, proroków i świętych, a jednocześnie zwiastun złych wieści oraz śmierci. Siedząc na meloniku ptak jest przewrotną alegorią przemiany. W tym przypadku nowoczesnej, której znaczenie jako transformacji dotychczasowego życia – w alchemii czaszka, na której przysiadł kruk, tzw. „głowa kruka” odpowiada fazie dzieła alchemicznego zwanej nigredo polegającej na rozkładzie wszelkich form do materii pierwszej – odpowiada teraz przemiana tej materii (len, wełna, bawełna) w kapitalistyczny produkt industrialnego miasta.

Wszystkie historyczne i symboliczne sensy tworzące fotomontaże Fołtarza, które wyznaczają tę dziedzinę trwania Łodzi od jej przemysłowych początków: złote ramy i biegnące po ich szczury, latający kominiarz nad fabryką, ruiny i łódzka bieda, łódka pływająca w kałuży – to postindustrialne wizje stworzone również z elementów geometrycznych. Nawiązują one do współczesnej architektury i zostają połączone m.in. z fotografiami powstałymi podczas Festiwalu Światła. Wizje miasta nabierają koloru, szarość kamienic znika w neonowych barwach, komin strzela motylami, łąka wychodzi ze starej bramy otwartej na scenę z ruinami kamienicy. Jednocześnie widzimy pejzaże malarskie i zarazem alegoryczne odsłony przestrzeni miasta, które przesyca naznaczona ironią i groteską nostalgia.

Czy w tym obrazowaniu dźwięczy nutka nadziei, czy rozbrzmiewa tylko groteskowy śmiech? Jak jawi się Łódź Adamowi Fołtarzowi? – dowiecie się Państwo już 9 stycznia o godz. 18.00. Zapraszamy na wernisaż do naszej Galerii mieszczącej się w Kamienicy pod Gutenbergiem przy ul. Piotrkowskiej 86.

tekst – Agnieszka Kowalska-Owczarek – kuratorka wystawy,
Przemysław Owczarek

Adam Fołtarz – Urodzony w 1948 r. w Częstochowie. Studiował w Wydziale Architektury Wnętrz ASP w Krakowie. Dyplom uzyskał w 1976 r. w Pracowni Architektury Wnętrz prof. Jana Budziły. W latach 1998–2013 pracował w Instytucie Architektury i Urbanistyki Politechniki Łódzkiej na stanowisku profesora nadzwyczajnego. Brał udział w wielu wystawach zbiorowych i indywidualnych. W swoim dorobku posiada liczne opracowania projektowe i realizacje z zakresu architektury wnętrz, wystawiennictwa i scenografii do własnych scenariuszy. Autor wyróżnia w swoim dorobku twórczym m.in.: udział w zbiorowej wystawie „Erotage”; scenariusz, reżyserię oraz scenografię monodramu „Dwanaście razy rondo” (BWA, Częstochowa); autorską wystawę pt. „Struktury czasoprzestrzenne. Media i eksperymenty artystyczne” podczas XXIV Kaliskich Spotkaniach Teatralnych. Adam Fołtarz Jest autorem wielu etiud i akcji para-plastycznych, np. „Klik-Klak I”, „Opowieść Niecałkiem Dada” (BWA, Kalisz i CKiS, Kalisz), „Klik-Klak II”, „Król Lir współczesnym” (dziedziniec Zamku w Gołuchowie), „Kli-KLak II. Epilog” (BWA, Kalisz), „Genesis – Monochromie” (Pałac Myśliwski, OKL, Gołuchów), „Wirtualność – etiudy” (CKiS Kalisz), „Klik-Klak III – Czarna Piramidka” (BWA, Kalisz) „Karta” (BWA, Leszno), „Portrety Słońc” (Galeria CKS, Praga Czechy) „Ślady” (Galeria Wieża Ciśnień, Kalisz) „Czarna Piramidka” (Galeria Forum Fabricum, Łódź), formy przestrzenne „Widzenie Na Górze” (Galeria Tower Building, Łódź), „Wyspa Kormoranów” (Galeria „Na Piętrze”, Łódź ZPAP, Okręg Łódzki), „Kontredans” (Akademicki Ośrodek Inicjatyw Artystycznych, II Festiwal Dialogu Czterech Kultur, Łódź), spektakl pantomimiczno-plastyczny „La Strada” (Festiwal Teatrów Ulicznych, Kalisz). „Autoportret nieadekwatny” (Śródmiejskie Forum Kultury, Łódź; Galeria Wieża Ciśnień, Kalisz) , „Monotypie” (Łódź Design Festiwal 2013), „Terra incognita” (Galeria Arsenał, Wrocław, 2016), „Forma” (Centrum Sztuki FORT Sokolnickiego, Warszawa 2017.