Duży zespół w kolekcji bielskiego Muzeum stanowi malarstwo portretowe, którego wybór wyeksponowany został w drugiej części korytarza, biegnącego wzdłuż sal skrzydła południowego zamku Sułkowskich. Prezentowane płótna powstały na przestrzeni 147 lat, co pozwala prześledzić zmiany zachodzące w sposobie przedstawiania wizerunków kobiet i mężczyzn, od bardzo oficjalnych po niezwykle pogłębione w wyrazie psychologicznym. Portrety te z całym bogactwem szczegółów dotyczących ubioru, biżuterii i uczesania są doskonałym materiałem ikonograficznym obrazującym zmieniającą się na przestrzeni lat modę i obyczajowość.

Najstarszym obiektem jest namalowany w 1800 r. Portret jakobina, najmłodszym Portret malarza Franciszka Dudziaka z 1947 r., pędzla Jana Chwieruta. Wśród obrazów powstałych w 1. poł. XIX w. wyróżnia się Portret kobiety w czepcu autorstwa wziętego, śląskiego portrecisty Józefa Edwarda Augusta Gillerna. Wiele z tych portretów przedstawia anonimowe, nieznane nam bliżej postacie. Są jednak wśród nich różne osoby związane z Bielskiem i Białą w XIX i początkach XX wieku. Odnajdujemy tu wizerunki lokalnych elit przemysłowych, m.in.: Dawida Benjamina Grunewalda – właściciela fabryki sukna w Bielsku i Białej; Adolfa Mänhardta – posiadającego fabrykę obić zgrzebnych w Bielsku, którego sportretowała w 1889 r. Rosa Schweninger; Josefa Brülla – właściciela przędzalni sukna w Białej, namalowanego przez Mikołaja Strzegockiego; Gustawa Adolfa Molendę – bielskiego przemysłowca, którego w 1912 r. sportretował Kazimierz Pochwalski oraz inżyniera Büttnera z 1927 r. pędzla urodzonego na Śląsku Cieszyńskim malarza Józefa Kidonia. Wśród portretowanych znajdują się także przedstawiciele lokalnych władz, m.in.: burmistrz Białej Rudolf Lukas oraz Edward Schnack mistrz kominiarski, długoletni kustosz Muzeum Miejskiego w Bielsku, kawaler Stowarzyszenia Bilitia Schlaraffia.

Do niezwykle interesujących od strony malarskiej należą: Portret architekta Bartkiewicza namalowany w 1840 r. przez Jozefa Mánesa, prażanina rodem z Cieszyna; Portret kobiety z 1905 r. pędzla Kaspra Żelechowskiego; dwa antytetyczne w układzie portrety małżeństwa Sajewiczów z 1932 r. wykonane przez lwowskiego artystę Ryszarda Gawlikowskiego oraz Portret kolegi jako poborowego do wojska pędzla Marii Dulębianki, zagorzałej działaczki na rzecz kobiet, najbliższej przyjaciółki i propagatorki twórczości Marii Konopnickiej.

[oprac. TDB]