Czy złożyłabyś tu jaja? Nawiedzone krajobrazy miejskiego mokradła

Muzeum Sztuki Nowoczesnej w Warszawie zaprasza na pierwszą wystawę kuratorowaną i realizowaną z zaproszonym do współpracy kolektywem. Grupa ZAKOLE to artystyczna inicjatywa zakorzeniona na warszawskim mokradle – Zakolu Wawerskim. Przygotowana przez kolektyw ekspozycja nosi tytuł Czy złożyłabyś tu jaja? Nawiedzone krajobrazy miejskiego mokradła i będzie prezentowana w Galerii A, dostępnej na parterze nowego budynku. Towarzyszyć jej będą wydarzenia odbywające się w MSN-ie.

Wystawa podejmuje temat styku między miastem i mokradłem, w którym przyroda i miejska infrastruktura wzajemnie się przenikają, tworząc napięcia, nawiedzenia i współzależności. Działania w Galerii A czerpią z praktyk pracy w terenie i bezpośredniego doświadczania miejsca. Tytułowe pytanie „Czy złożyłabyś tu jaja?” zostało zainspirowane dyskusją podczas społecznej inwentaryzacji płaziej na Zakolu Wawerskim, położonym zaledwie kilka kilometrów od centrum stolicy.

Wielogłosowa opowieść o duchach miejskiego mokradła wytwarza przestrzeń do spotkań i odpoczynku, zaprasza do zagłębienia się w jej zakamarki i współtworzenia historii.  „Otwierając się na zagmatwanie mokradłowego świata, będziemy lepić, nucić, czytać, pleść, skakać, nasłuchiwać, planować, negocjować, śnić i snuć wizje zakolskich przeszłości i przyszłości” – zapraszają artyski tworzące grupę ZAKOLE. 

Na wystawie zobaczymy nie tyle tradycyjne obiekty, co „obiekto-historie”, które przywołują opowieści z perspektywy więcej-niż-ludzkiej, czyli zwierząt, roślin, ludzi i sił kształtujących miejskie mokradło.

Instalacja tekstylna, projekcje wideo i rzeźby, a także działania aktywujące przestrzeń w ramach programu publicznego, przybliżają złożoność dzikich terenów w mieście, zachęcając do budowania z nimi osobistych relacji.

Kawałki trzciny i liści, nasiona, muszelki, drobne kamyki, kulki styropianu, zlepione razem w strukturę klejoną na ślinę. Muszelka po muszelce, kamyk po kamyku, kulka po kulce – tak larwa chruścika buduje swój dom, łącząc w nim różne porządki i opowieści. Kolekcję tę nosi cały czas ze sobą, powoli przemierzając bagienne niecki. Kiedy jest na to gotowa, radykalnie zmienia swoją tożsamość, wylatując z bezpiecznego schronienia i zostawiając za sobą zlepek wodnych znalezisk. 

[O chruściku i jego domku, czyli o inspiracji dla wielkoformatowej instalacji tekstylnej w Galerii A]

Zakole Wawerskie to rozległy obszar, położony ledwie kilka kilometrów od centrum stolicy, pokryty torfowiskiem, sezonowo podmokłymi łąkami, lasem olszowym i trzcinowiskami, poprzecinany kanałami i ścieżkami. Niegdyś zakole Wisły i jej tarasy zalewowe, dziś mozaika mokradła, dawnych działek rolnych i sadów. Otacza je zabudowa i miejskie ulice. Bagno i miasto nakładają się na siebie, botaniczna materia splata się z plastikowymi butelkami i gruzem, kanały melioracyjne przecinają z wydeptanymi drogami. Zakole nieustannie się zmienia: rośliny pojawiają się, rozkładają, zwierzęta budują nory, legowiska i tamy, czas płynie zgodnie z porami roku, ale i szybkim rytmem życia miasta. Przyrodnicy nazywają Zakole Wawerskie jedną z najważniejszych ostoi różnorodności biologicznej Warszawy, obszarem chłodzącym miejską wyspę ciepła, z którego korzysta cała aglomeracja. Tymczasem obszar ten znajduje się prawie w całości na działkach prywatnych.

Od pięciu lat Zakole Wawerskie jest tematem zainteresowania i działania grupy ZAKOLE. Skupione w jej ramach osoby poznają mokradło za pomocą eksperymentalnych metod: głębokiego słuchania, obserwacji angażujących wszystkie zmysły, wspólnego czytania i wyobrażania, ćwiczeń ruchowych, a także rozmów z osobami związanymi z tym miejscem, studiowania map, dokumentów naukowych i administracyjnych.

Głównym tematem przenikającym praktyki oraz działalność rzeczniczą grupy ZAKOLE na Zakolu Wawerskim jest niepewna przyszłość tego miejskiego mokradła. List otwarty dostępny do podpisania na wystawie w Galerii A adresuje potrzebę zbiorowego i solidarnego wzięcia odpowiedzialności za mokradłowy ekosystem.

Grupę ZAKOLE współtworzą Zuzia Derlacz, Krysia Jędrzejewska-Szmek, Ola Knychalska, Olga Roszkowska i Pola Salicka, wspierane przez Igora Stokfiszewskiego (Jasna 10). Ich działania opierają się na szerokich sojuszach i współpracach w celu kształtowania dbającej o Zakole Wawerskie społeczności. W ramach kolektywnej praktyki artystki poszukują różnych sposobów doświadczania bagien i zapisu ich historii, a także podkreślenie roli podobnych miejsc w miastach.