Artur Masternak | MA - wymiary pustki

Galeria Sztuki Pałacu Kultury Zagłębia zaprasza na wystawę MA – wymiary pustki autorstwa Artura Masternaka. Prezentacja jest wydarzeniem towarzyszącym dla konkursu 12. Triennale Grafiki Polskiej organizowanego przez Akademię Sztuk Pięknych w Katowicach. Wystawie towarzyszy bezpłatne wydawnictwo zawierające komentarze autorstwa dr Michaliny Wawrzyczek-Klasik, Toshihiro Hamano oraz autora.

Artur Masternak

Urodzony w 1985. Absolwent Akademii Sztuk Pięknych w Katowicach. Dyplom z wyróżnieniem w pracowni Druku Wklęsłego prof. Jana Szmatlocha oraz w pracowni Malarstwa prof. Kazimierza Cieślika w 2010. W 2017 uzyskał tytuł doktora sztuki. Stypendysta Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego. Zajmuje się grafiką warsztatową, rysunkiem i malarstwem. Uczestnik wielu projektów oraz wystaw krajowych i zagranicznych. Od 2018 pracuje w pracowni Druku Wypukłego w macierzystej uczelni.

powolność

Wszystkie podejmowane przez Artura Masternaka w ostatnich latach projekty ideowo krążą wokół japońskiego pojęcia „MA”, terminu nieposiadającego polskiego odpowiednika, któremu jednak najbliżej do słowa „pustka”. „MA” związane jest z miejscem, równocześnie subiektywnym
i obiektywnym odbiorem przestrzeni. Przestrzeni pustej, nienazwanej. Artur Masternak pochyla się nad tym pojęciem. Obserwuje uważnie i podąża tam, gdzie ono go zaprowadzi, wykorzystując pojawiające się wciąż nowe tropy. Unika przy tym dosłowności, poruszając się w obszarze skojarzeń czysto obrazowych, zmysłowych. Służy mu jak zawsze w tym celu język abstrakcji geometrycznej, w najnowszych projektach urzekający prostotą i lapidarnością kreowanych form (przy ich jednoczesnej złożoności i precyzji wykonania). To prace ciche, trwające w „bezczasie”, potencjalne. Tak jak w przypadku rysunków, gdzie duże, białe płaszczyzny papieru naznaczone są jedynie kilkoma kreskami/śladami realnej obecności, stanowiąc (być może) dowód utraty/braku, albo wręcz przeciwnie – potencjał stawania się, pojawiania. To prace esencjonalne, pozbawione wszystkiego co zbędne. Wykorzystujące naturalne właściwości użytych materiałów. Wizualne haiku. Jak chociażby w obiektach zbudowanych z ułożonych na sobie warstw szyb i kalki, przywodzących na myśl zbiorniki z wodą, studnie, gdzie możemy spojrzeć w głąb, równocześnie zauważając swoją twarz, zawieszoną pomiędzy tym co w dole i tym, co na górze. Gdzie, tak samo jak w pracach Koji Kamoji – spotkanie z dziełem „przynosi stan wyciszenia i doświadczenie kontemplacyjne, w którym rozbudza się nasza ukryta pierwotna świadomość, aktywująca duchowość”1.
Od pierwszego wyjazdu do Japonii Artur Masternak przeformułował swoje myślenie o papierze. Papier przestał być tylko podłożem, stał się integralnym elementem pracy. Zarówno ten tradycyjny, japoński – jak też bardziej „ubogi”, rodzimy papier w postaci arkuszy tektury introligatorskiej.
Artur w ostatnich latach intensywnie wykorzystuje potencjał obu tych materiałów. Prace wykonane przy użyciu japońskiego papieru zyskują lekkość i transparencję. Tak jest w cyklu linorytów „MA”, gdzie papier swoim subtelnie ciepłym odcieniem i delikatnym splotem włókien buduje powierzchnię wyciętego śladu. Te pionowe, monumentalne, ale dzięki użytemu papierowi – lekkie również wizualnie odbitki zawieszane są jak tradycyjne japońskie zwoje – na cienkich, drewnianych listwach.
Tektury natomiast stanowią budulec obiektów/grafik, gdzie wykorzystywana jest ich grubość i wizualny ciężar. Artur układa na sobie kolejne arkusze docięte w geometryczne kształty, uzyskując zbudowane z wielu warstw reliefy. Te przestrzenne formy zestawia z pustymi, wyciętymi miejscami. Jak choćby w obiektach zatytułowanych „Pustka”, wykonanych z tektury i gipsu, ale też światła i cienia. Subtelniejsze echa, związane ze spotkaniem z karesansui, (ogrodem suchego krajobrazu) z doświadczeniem tego miejsca, można odnaleźć w wielu ostatnich pracach Artura Masternaka.
Czas zawarty w śladzie powstałym w wyniku wykonywania niespiesznych gestów, prowadzeniu narzędzia w skupieniu – bezpośrednio przywodzi na myśl sposób opracowywania przez niego graficznych matryc. Wystarczy przywołać tutaj najnowsze linoryty i drzeworyty należące do cyklu „MA”. Gdzie białe, czyste linie odsłaniają papier i organizują jego topografię, tworząc wyważone kompozycje. Obcowanie z nimi można porównać do wejścia do ogrodu Ryōan-ji. Dają ukojenie i wprowadzają w ciszę.
Powolne tempo wyznacza sposób w jaki powstają linorytnicze i drzeworytnicze matryce należące do cyklu „MA”. Konstruowane są one poprzez monotonny, powtarzalny ślad dłuta – wymagający czasu, niespieszności, uwagi. Niewybiegania myślą do przodu. Utrzymania odpowiedniego rytmu
i samodyscypliny. To ciągła praktyka, aby świadomie być tu i teraz. I patrzeć tylko na to, co ważne. Medytacja. Ten czas poświęcony matrycy jest widoczny w odbitce. Staje się ona przekaźnikiem wręcz fizycznie odczuwalnej energii. Wprowadza w tempo uważnej, powolnej obserwacji. „Jedynie zatrzymując się, możemy ujrzeć to, co długotrwałe i powolne. Formy i stany długiego trwania wymykają się nadpobudliwości”2. Podróżując do Japonii Artur Masternak odnalazł rytuały i słowa, które pomogły mu nazwać to, co wcześniej budował w znacznej mierze intuicyjnie. Pokrewieństwo wizualne, ale też filozofia pracy/postawa jaką przyjął w swojej twórczości, poprowadziły go do domu, który okazał się znajdować daleko od miejsca jego zamieszkania.

powolność

po wolność

~dr Michalina Wawrzyczek – Klasik

1. Brewińska Maria, Koji Kamoji. Cisza i wola życia, s.38.
2. Byung-Chul Han, Społeczeństwo zmęczenia i inne eseje, s.36.

Widząc to, co niewidoczne,
słuchając niesłyszalnych głosów
(fragment)

Wystawa ta, zatytułowana „MA – wymiary pustki”, skupia się na japońskim koncepcie przestrzeni MA 間. Wśród prac znajdują się, m.in., papierowe obiekty zgłębiające zależności między kształtem a bezkształtem, pozytywem a negatywem. W równowadze sił między spokojem a ruchem, bielą a czernią operuje MA (pusta przestrzeń). Można powiedzieć, że mają statyczną równowagę symetrii dwubocznej. A jeśli tak, to można też powiedzieć, że ze statyczności powołują dynamizm, są zatem tym, co odświeżając ożywia. Postrzegam to jako wielką równowagę kosmiczną. Co więcej, dzieła te, wywodzące się z własnej filozofii Artura, są niezwykle przenikliwe, forsują wręcz rzeczywistość by dotrzeć do jej sedna. Aby zgłębić sztukę powtarzanej przestrzeni między kształtem a bezkształtem i jej topologii należy zadać sobie pytanie, czym jest MA, a poszukując odpowiedzi, zwrócić się do najgłębszych warstw swojego jestestwa, widząc to, co niewidoczne, słuchając niesłyszalnych głosów.
W dzisiejszym chaotycznym świecie, gdzie symbiotyczne współistnienie różnorodnych cywilizacji i kultur jest utrudnione, korzystając z globalnej myśli i perspektywy i wznosząc się nad kulturową, religijną i etniczną opozycję między Wschodem a Zachodem, musimy na nowo odkryć to, co fundamentalne dla ludzkości. Konieczne jest, aby wszyscy ludzie mogli się tym cieszyć i wieść swoje życie opierając się na owym fundamencie. Dla prawdy ważne jest to, by nasze zamiary były takie same nawet w obliczu różnic językowych, by treść wyrażanych przez nas opinii stanowiła jedność
z rzeczami.

~Toshihiro Hamano, DCL, HS, DHC

Odznaczony Medalem „Zasłużony Kulturze Gloria Artis”
Oficer L'Ordre des Arts et des Lettres