Culturetracking. Łukasz Skąpski

Na wystawie Culturetracking Muzeum Narodowym w Szczecinie – Muzeum Sztuki Współczesnej Łukasz Skąpski zaprezentuje prace zrealizowane w latach 2016–2024.

W kilku cyklach fotografii, serii rysunków i filmie wideo artysta przygląda się „strefom kontaktu”, w których ścierają się i wzajemnie przenikają odmienne kultury. Odnosi się do tekstów teoretyka postkolonializmu Homiego K. Bhabhy i odwołuje do osobistych doświadczeń zdobytych w trakcie pobytów artystyczno-badawczych w Kenii. 

Skąpski podąża za spostrzeżeniami Bhabhy i jego koncepcją hybrydowości. Z właściwą sobie analityczną wnikliwością i poczuciem humoru obserwuje kulturowe sprzężenia i fuzje, w efekcie których tożsamości obu stron kontaktu stają się polemiczne i płynne.

Metaforyczną reprezentacją dynamiki kultury w postkolonialnym, zglobalizowanym świecie są prace Skąpskiego z serii Hybrydy (2024), zainspirowane umieszczanymi na sklepach w Kenii rysunkami reklamowymi sprzedawanych przedmiotów, których dokumentację artysta wykonał podczas międzynarodowego programu TICASS w 2018 roku. Skąpski narysował przedmioty powszechnie używane na wszystkich kontynentach i rysunkami tymi „nakarmił” program AI. Posłużył się programem w ten sposób, by po zmiksowaniu rysunków powstały byty hybrydowe. Rezultatem tej manipulacji są wyobrażenia przedmiotów o niejasnej tożsamości, nieznanym przeznaczeniu i surrealistycznej, czasem zabawnej, czasem niepokojącej formie. 

Etnograficzne zainteresowania Skąpskiego, skoncentrowane w poprzednich latach głównie na realiach polskich, w Afryce zyskały nowy kontekst teoretyczny nie tylko dzięki odwołaniu do postkolonialnej refleksji Bhabhy. W obu wariantach pracy pt. Zgoda – w serii wykonanych w Polsce fotografii inspirowanych Zapisem socjologicznym Zofii Rydet, a także w filmie pod tym samym tytułem nakręconym w Kenii, artysta w przewrotny sposób nawiązuje do etycznych dylematów współczesnej antropologii, tropiącej asymetryczne i przemocowe relacje pomiędzy „obserwującym” i „obserwowanym”. Ironiczny gest autora, polegający na anonimizacji sportretowanych osób, problematyzuje zarówno granice politycznej poprawności, jak i swobody artystycznej wypowiedzi.

Wystawę dopełnia seria kilkunastu makiet barier antyprzychodźczych realizowanych przez Skąpskiego na przestrzeni ostatnich kilku lat w ramach projektu pt. Klincz. Nowa architektura granic europejskich oraz cykl fotografii pt. Kolor uśredniony. Prace te przekierowują uwagę na Europę, która w efekcie aktualnego kryzysu migracyjnego jest obecnie jedną z najgorętszych „stref kontaktu”. Artysta unaocznia w nich metodyczne stawianie zapór wokół strefy Schengen i warunki panujące w obozowisku zorganizowanym przez uchodźców w serbskim Horgoš przy granicy węgierskiej, które odwiedził w 2016 roku w trakcie stypendium wyszehradzkiego w ACAX w Budapeszcie. Tytułowy „klincz” obrazuje skomplikowaną polityczną, społeczną i etyczną sytuację Europy, mierzącej się z jednej strony ze swoim „bagażem” kolonialnym, z drugiej – z radykalizującymi się nastrojami antymigracyjnymi i narastającym problemem nierespektowania praw człowieka, postrzeganych dotychczas jako fundament europejskiego ładu.

PROF. ŁUKASZ SKĄPSKI

Absolwent Wydziału Malarstwa Akademii Sztuk Pięknych w Krakowie. W latach 1988–1991 mieszkał we Francji, w Niemczech i w Chinach. Obecnie mieszka w Berlinie i w Szczecinie.

W latach 2002–2009 wykładowca w ASP w Krakowie. W roku 2006 otrzymał stopień doktorski w ASP w Poznaniu. W roku 2012 habilitował się na Uniwersytecie Artystycznym w Poznaniu i otrzymał stanowisko profesora Akademii Sztuki w Szczecinie. W latach 2012–2018 pełnił funkcję kierownika Katedry Fotografii Akademii Sztuki w Szczecinie. Od 2016 roku prowadzi tamże Pracownię Fotografii. W roku 2012 uzyskał tytuł profesora zwyczajnego.

Prace między innymi w kolekcjach: Muzeum Sztuki w Łodzi, Muzeum Narodowego w Krakowie, Muzeum Narodowego w Warszawie, Muzeum Narodowego w Szczecinie, MOCAK-u w Krakowie, Muzeum Śląskiego w Katowicach, Muzeum Fotografii w Krakowie, Galerii Arsenał w Białymstoku, Galerii Studio w Warszawie, Galerii Zderzak w Krakowie, Muzeum Górnośląskiego, Galerii Kronika w Bytomiu, Instytutu Sztuki Wyspa w Gdańsku, Bunkrze Sztuki w Krakowie oraz w kolekcjach prywatnych.